Áp lực học tập là nguyên nhân hàng đầu gây ra căng thẳng, trầm cảm và nhiều vấn đề tâm lý khác cho học sinh hiện nay. Thống kê cũng cho thấy, gần 80% trẻ em ngủ không đủ giấc, luôn trong tình trạng mệt mỏi, phải dùng thuốc hỗ trợ để giải tỏa tinh thần. Đáng buồn hơn, tỷ lệ học sinh tự tử liên quan đến vấn đề “điểm số”, “thành tích” vẫn ngày càng gia tăng bất chấp báo chí đã có nhiều cảnh báo.
Thực trạng về áp lực học tập ở sinh viên hiện nay
Khi xã hội ngày càng phát triển đòi hỏi con người phải không ngừng học hỏi, luôn chạy theo những cái mới để bắt kịp thời đại. Cha mẹ luôn mong muốn con mình có thể phát triển tốt nhất, luôn muốn con tự hào về bản thân nên không ngừng thúc ép con học bằng cách đăng ký học thêm nhiều, đặt ra nội quy và luôn không hài lòng về điểm số của con mình. Chính vì vậy, áp lực học tập luôn đè nặng lên vai của bất kỳ học sinh nào.
Có thể thấy trẻ em ngày nay thường học thêm từ rất sớm. Ngay từ khi học mẫu giáo đã bắt đầu học tiếng Anh và học nhạc. Khi đến tuổi đi học, các em luôn có một lịch học dày đặc, kể cả cuối tuần và không có thời gian để nghỉ ngơi.
Càng lên lớp cao, áp lực học tập càng lớn để chuẩn bị cho các kỳ thi tuyển sinh, thi đại học, thi tốt nghiệp. Những kỳ vọng mà các bậc phụ huynh đặt ra cho con cái cũng ngày càng cao khiến nhiều em cảm thấy ngại học, thi, đến trường.
Thực tế, gần 80% học sinh, sinh viên ngủ dưới 8 tiếng mỗi ngày. Trong khi đó, đối với lứa tuổi dưới 18, giấc ngủ rất quan trọng để cơ thể phát triển toàn diện nhất, cả về tinh thần và thể chất. Nhiều em dù mới học lớp 6, lớp 7 nhưng đã phải thức đến 11 – 12 giờ đêm để học bài, sáng hôm sau dậy sớm từ 5 – 6 giờ sáng để ôn bài. Đồng thời, hơn 44% học sinh cho biết đã lâu không ngủ trưa.
Khảo sát cũng cho thấy, cứ 10 học sinh thiếu ngủ thì có tới 8 học sinh cảm thấy rất mệt mỏi trong lớp, khả năng tiếp thu cũng giảm sút. Kết quả thống kê trên 74 trường THPT, 34 trường THCS, 8 trường tiểu học và 34 cơ sở giáo dục khác trên địa bàn TP.HCM cũng cho thấy trên 50% học sinh cảm thấy không có động lực học tập, hơn 30% cảm thấy căng thẳng. áp lực do học tập. Đặc biệt, nhiều học sinh đã nghĩ đến việc tự tử vì cảm thấy quá áp lực từ phía gia đình.
Ở Việt Nam hiện nay, hầu hết việc học chỉ được đánh giá qua lý thuyết, tức là về mặt điểm số. Thế mạnh của mỗi người là khác nhau, có người không giỏi toán nhưng giỏi văn; Có những người không giỏi ghi nhớ và học bài nhưng lại có kỹ năng diễn giải rất tốt. Tuy nhiên, cha mẹ thường chỉ nhìn vào điểm số để đánh giá năng lực của trẻ, không chịu nhìn nhận khả năng và sự cố gắng của trẻ.
Một thực tế đáng buồn đang và đang diễn ra là nhiều học sinh có xu hướng tự làm tổn thương mình, sử dụng ma túy, đã hoặc đang có ý định tự tử. Những năm gần đây, báo chí đăng tải nhiều thông tin học sinh, sinh viên tự tử vì điểm kém, vì không vào được trường chuyên, vì không vào đại học, điều này cũng bắt nguồn từ những áp lực học tập do gia đình đề xuất. Mặc dù báo chí đã đưa tin và cảnh báo rất nhiều về những vấn đề này nhưng tình trạng này vẫn đang tiếp diễn.
Hậu quả tiềm ẩn từ áp lực học tập
Cha mẹ thường nghĩ rằng họ đúng, rằng “có áp lực thì mới có kim cương”. Tất nhiên, mục đích của cha mẹ muốn con học giỏi vẫn là muốn con mình có một tương lai tốt đẹp hơn, cuộc sống tốt đẹp hơn. Có những người mong muốn con mình thực hiện được ước mơ học hành, công việc còn dang dở.
Nhưng tất cả các bậc cha mẹ đều không thể thực sự hiểu con mình muốn gì, không chịu lắng nghe con tim mình. Áp lực học tập có thể gây ra nhiều hệ lụy nguy hiểm cả về tinh thần và thể chất cho học sinh. Thậm chí có thể nguy hiểm đến tính mạng, đặc biệt là ở trẻ em mắc bệnh tâm thần.
Ảnh hưởng đến sức khỏe
Cơ thể cần ngủ ít nhất 7-8 tiếng mỗi ngày, trong đó nên bắt đầu từ 10h để các cơ quan trong cơ thể có thời gian phục hồi năng lượng sau một ngày làm việc và học tập mệt mỏi.
Nếu bạn không đi ngủ vào thời điểm này thì ngày hôm sau các cơ quan này sẽ trở nên thiếu sức sống, không có cơ hội hoạt động hết khả năng của mình. Ví dụ, từ 9-11 giờ tối là thời gian giải độc của gan. Việc thiếu ngủ vào thời điểm này sẽ khiến da sạm đen, người tích tụ nhiều độc tố.
Trẻ thường xuyên mất ngủ, ngủ không đủ giấc không chỉ làm suy giảm hệ miễn dịch, sức khỏe giảm sút, hay mắc các bệnh vặt mà còn ảnh hưởng đến trí nhớ. Trẻ em có xu hướng học và tiếp thu bài chậm hơn, thường trong trạng thái lơ đãng. Cơ thể cũng trở nên thiếu sức sống, uể oải khi tham gia các hoạt động thể chất nếu thiếu ngủ trong thời gian dài.
Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, thiếu ngủ còn làm tăng nguy cơ béo phì, các vấn đề về tim mạch, huyết áp, thậm chí tăng nguy cơ ung thư. Nhiều vấn đề sức khỏe nguy hiểm có thể nảy sinh do áp lực học tập mà cha mẹ không lường trước được.
Ảnh hưởng đến các mối quan hệ gia đình
Có thể thấy, ở hầu hết các gia đình bố mẹ luôn ép con học quá sức, quá chú trọng vào điểm số thường khó tìm được tiếng nói chung giữa các thành viên trong gia đình.
Bởi vì cha mẹ luôn thiếu tôn trọng con cái, cho rằng con kém cỏi, không chấp nhận sự cố gắng của con và luôn so sánh con mình với người khác. Trong khi đó, cậu con trai luôn cảm thấy bất công, cho rằng mẹ không thương mình, cảm thấy vô cùng áp lực và mệt mỏi khi về nhà chồng.
Những tranh cãi thường xảy ra chỉ xoay quanh vấn đề học hành, điểm số khiến không khí gia đình luôn căng thẳng. Đặc biệt ở những trẻ đang trong độ tuổi dậy thì thường sẽ có xu hướng chống đối lại cha mẹ, muốn làm theo ý mình, không muốn học. Mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình ngày càng có xu hướng rạn nứt và trở thành vết thương trong tâm hồn trẻ nhỏ khó lành.
Học quá nhiều phá hỏng tuổi thơ của trẻ
Trước đây, chúng ta thường thấy trẻ em thường không phải học nhiều, vẫn có thời gian chơi với bạn bè, chơi điện tử, chơi những trò chơi của tuổi thơ. Tuy nhiên, sự phát triển của công nghệ và áp lực học tập từ các bậc phụ huynh khiến trẻ chỉ quanh quẩn bên bàn học, quanh trường, loanh quanh các lớp học thêm mà không biết tuổi thơ hồn nhiên là như thế nào.
Các bậc cha mẹ luôn mong muốn con mình trở thành thiên tài, nhưng điều này vô hình trung khiến đứa trẻ bị lớn, già hơn tuổi và mất đi những trải nghiệm tuổi thơ quý giá. Đặc biệt trẻ em thành phố sẽ ít có cơ hội được lớn lên hồn nhiên hơn trẻ em ở nông thôn.
Trẻ em có xu hướng nổi loạn
Mỗi đứa trẻ có một xu hướng tính cách khác nhau. Khi bị bố mẹ ép phải học và đạt điểm cao, một số em sẽ cố gắng học tập để bố mẹ vui lòng, nhưng một số em lại làm ngược lại. Bởi khi sự cố gắng của bản thân vẫn không được cha mẹ ghi nhận sẽ khiến trẻ cảm thấy chán nản, cho rằng mình là kẻ thất bại và chán học. Một số cha mẹ có thể sử dụng bạo lực hoặc hình phạt để trừng phạt con cái của họ, nhưng vô ích.
Thực tế cho thấy, nhiều em sa vào con đường bạo lực, nghiện game, sử dụng chất kích thích, rượu bia hay nhiều tệ nạn khác do áp lực học tập. Vì tiếp xúc với tệ nạn có thể giúp các em giải tỏa được những căng thẳng, lo lắng của bản thân và giúp các em cảm thấy vui vẻ, thoải mái hơn, không còn lo lắng áp lực học tập. Khi gia đình phát hiện thì đã quá muộn, khiến nhiều em lạc lối.
Thậm chí, nhiều em còn có ý nghĩ hận thù, muốn trả thù cha mẹ vì cho rằng mình cảm thấy quá mệt mỏi vì cha mẹ. Nhiều câu chuyện đáng buồn đã xảy ra đòi hỏi mỗi gia đình cần sớm có biện pháp xử lý để ngăn chặn những hậu quả xấu xí này.
Áp lực học tập làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề tâm lý
Đây là một trong những hậu quả vô cùng nguy hiểm mà cha mẹ không nên chủ quan. Áp lực học tập, thiếu ngủ khiến bé căng thẳng, đầu óc lúc nào cũng “căng như dây đàn” do ngủ không đủ giấc. Những tác nhân gây căng thẳng này nếu không được giải quyết sớm rất dễ dẫn đến chứng trầm cảm, rối loạn lo âu hoặc nhiều vấn đề tâm lý khác.
Theo thống kê của UNICEF, năm 2018 có 8% -29% học sinh, sinh viên mắc các vấn đề về sức khỏe tâm thần, trong đó có tới 2,3% thanh thiếu niên tự tử và 10% -15% học sinh có ý định tự tử liên quan đến áp lực học tập. Dấu hiệu của bệnh trầm cảm thường khá rõ ràng nhưng nhiều bậc cha mẹ chỉ cho rằng con mình mệt mỏi hoặc giả vờ dẫn đến tình trạng của con mình ngày càng trầm trọng hơn. Có em phải điều trị hơn 1 năm, bỏ dở việc học, nhiều dự án dang dở.
Một số trẻ không nghĩ đến việc tự tử có xu hướng tự làm tổn thương bản thân để giải tỏa cảm xúc, chẳng hạn như cắt tay, giật tóc hoặc đập đầu vào tường. Đặc biệt áp lực học tập quá lớn, nhất là những em đang ôn thi cấp 3, thi đại học cũng có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ.
Có thể thấy, kết quả từ áp lực học tập từ cha mẹ tưởng chừng như tốt đẹp nhưng lại để lại hậu quả vô cùng nghiêm trọng. Tuy nhiên, không phải gia đình nào, bậc cha mẹ nào cũng có thể hiểu được vấn đề này mà vẫn không ngừng đặt ra mục tiêu học tập và bắt ép con cái thực hiện.
Cha mẹ nên làm gì để không gây áp lực học tập cho con
Như đã nói, việc cha mẹ luôn ép con học giỏi, đạt điểm cao chỉ là muốn con có cơ hội phát triển toàn diện nhất, có thể thành công trong tương lai, chỉ là không biết thể hiện mình. không tí nào. Người lớn vẫn quan niệm điểm cao phải giỏi, điểm cao mới giỏi nên vô tình gây áp lực không đáng có cho con em mình.
Vậy cha mẹ phải làm gì để con không gây áp lực học tập mà vẫn có thể học tốt?
- Nói chuyện với con bạn mỗi ngày để biết con đang nghĩ gì, ngày hôm nay của con như thế nào và làm thế nào để giúp con.
- Giúp con bạn phát triển thế mạnh học tập của bản thân.
- Mỗi đứa trẻ đều có thế mạnh riêng, cha mẹ hãy phát huy những điểm mạnh này, không nên ép trẻ học toàn diện tất cả các môn.
- Trò chuyện để hiểu được ước mơ và mong muốn của trẻ trong tương lai. Ví dụ, bạn thích làm gì, bạn thích công việc gì? Điều này sẽ giúp cha mẹ định hướng cho con cái phát triển bản thân.
- Cân đối thời gian học tập và nghỉ ngơi đầy đủ, không nên ép con học quá khuya.
- Hãy dành cho con bạn những giây phút nghỉ ngơi, thư giãn thích hợp.
- Lập thời gian biểu học tập và thư giãn phù hợp như học từ 7-9 giờ tối, cho con chơi game từ 9-9h30 rồi đi ngủ.
- Đừng trách con quá nhiều khi con bị điểm kém.
- Đừng so sánh con bạn quá nhiều với những người khác.
- Tìm hiểu xem con mình học yếu ở những môn nào, tại sao lại học yếu và tìm cách giúp đỡ.
- Luôn có những phần thưởng xứng đáng cho những nỗ lực học tập của con bạn, chẳng hạn như một chuyến đi nghỉ mát nếu con bạn nằm trong top 10 của lớp.
- Khuyến khích con bạn tập thể dục mỗi ngày.
- Luôn dành cho con bạn thời gian để nghỉ ngơi vào cuối tuần.
- Đối với những trẻ có biểu hiện trầm cảm, rối loạn lo âu cần đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất hoặc đến các liệu pháp tâm lý để được hỗ trợ.
- Nếu cảm thấy khó khăn, cha mẹ có thể gặp chuyên gia tâm lý để được đồng hành và hỗ trợ.
Áp lực học tập có thể gây ra những hậu quả vô cùng nghiêm trọng đối với cả sức khỏe và tinh thần của trẻ nhỏ. Mỗi em có một học lực riêng, điều quan trọng là các em học được gì, thực sự yêu thích điều gì. Gia đình không nên tạo áp lực quá lớn cho con mà hãy hướng con phát triển một cách tốt nhất.
