Bắt nạt qua mạng (cyberbullying) đang trở thành một vấn nạn xã hội khi tỷ lệ nạn nhân ngày càng gia tăng. So với bắt nạt trực diện, bắt nạt qua mạng có thể gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng hơn do tốc độ lan truyền nhanh chóng và không được kiểm soát của mạng xã hội.
Bắt nạt qua mạng là gì
Sự ra đời của các thiết bị điện tử là một bước phát triển vượt bậc giúp nâng cao chất lượng cuộc sống. Các thiết bị này giúp mọi người dễ dàng giao tiếp, kết nối mà không bị giới hạn bởi khoảng cách, ngôn ngữ, đồng thời phục vụ tốt nhu cầu giải trí, học tập và làm việc.
Tuy nhiên, với sự phát triển của các thiết bị điện tử và mạng xã hội, Cyberbullying ngày càng trở nên phổ biến. Cyberbullying còn được gọi là đe doạ trực tuyến hoặc bắt nạt qua mạng. Và bắt nạt qua mạng có nhiều hình thức khác nhau, có thể là những tin nhắn với nội dung chỉ trích, lăng mạ, đe dọa,… hoặc đôi khi là những hình ảnh, clip riêng tư.
Thậm chí, một số đối tượng còn tung tin nhắn, hình ảnh, clip mạo danh nhằm bôi nhọ danh dự, nhân phẩm của người khác. So với việc bắt trực tiếp, Bắt nạt qua mạng có tác động nặng nề hơn vì những phương tiện này có thể lan truyền với tốc độ chóng mặt trên mạng xã hội.
Các hành vi bắt nạt lặp đi lặp lại gây tổn thương tinh thần sâu sắc cho nạn nhân. Thậm chí, những trường hợp phỉ báng nghiêm trọng có thể gặp phải nhiều vấn đề về tâm lý như căng thẳng, rối loạn lo âu, trầm cảm,… Nhiều nạn nhân của Cyberbullying đã tự tử khi bị bắt nạt qua mạng. Các đối tượng xấu đe dọa và tung những hình ảnh, clip riêng tư lên các nền tảng mạng xã hội.
Tình trạng bắt nạt qua mạng hiện nay
Bắt nạt qua mạng đang dần trở nên phổ biến hơn với sự phát triển nhanh chóng của các thiết bị điện tử. Năm 2019, UNICEF đã tiến hành thống kê tỷ lệ trẻ em từng bị bắt nạt trên mạng. Cuộc khảo sát này đã nhận được kết quả đáng ngạc nhiên với một phần ba thanh thiếu niên ở 30 quốc gia từng là nạn nhân của Bắt nạt trên mạng. Cụ thể, 1/5 trong số họ đã từng bỏ học hoặc trốn học do bị bắt nạt trên mạng xã hội.
Việt Nam là một trong 30 quốc gia tham gia cuộc khảo sát này. Trong đó, 21% thanh thiếu niên từng là nạn nhân của bắt nạt qua mạng và khoảng 75% trong số họ không tìm kiếm sự giúp đỡ mà tự mình đối mặt với nó.
Trên thực tế, các bậc cha mẹ Việt Nam thiếu hiểu biết sâu sắc về tác động của mạng xã hội đối với cuộc sống của con cái họ. Do đó, một số trẻ có thể nói với cha mẹ về việc bị bắt nạt qua mạng, nhưng những gì chúng nhận được lại là phản ứng thờ ơ, cho rằng lỗi thuộc về trẻ.
Vài năm trở lại đây, có thể dễ dàng nhận thấy nhiều trường hợp thanh, thiếu niên gặp vấn đề về tâm lý do bị những tin nhắn, hình ảnh mạo nhận lăng mạ, xúc phạm. Ngoài ra, một số đối tượng xấu còn xâm phạm quyền riêng tư bằng cách phát tán những hình ảnh, clip nhạy cảm. Hoặc có thể sử dụng các clip, hình ảnh này để đe dọa nhằm đạt được mục đích cá nhân.
Với sự phát triển như vũ bão của khoa học công nghệ và các nền tảng xã hội, tỷ lệ người có cơ hội tiếp xúc với các phương tiện này sẽ tăng lên theo thời gian. Tuy nhiên, ngoài việc trang bị cho mình những thiết bị hiện đại, mỗi người cần có những hiểu biết nhất định về lợi ích, tác hại của mạng xã hội và phải trang bị những kỹ năng cần thiết để tự bảo vệ mình.
Dấu hiệu nhận biết người bị bắt nạt qua mạng
Trên thực tế, hầu hết những người bị bắt nạt qua mạng đều không chia sẻ với bạn bè, người thân và hiếm khi tìm đến sự giúp đỡ của cơ quan chức năng. Thay vào đó, anh phải tự mình đối mặt với điều đó vì sợ bị xa lánh và cô lập trong cuộc sống thực.
Bắt nạt qua mạng có những ảnh hưởng tâm lý đáng kể. Do đó, nếu tinh ý, bạn có thể nhận ra những người xung quanh mình đều là nạn nhân của Cyberbullying.
Các dấu hiệu để nhận biết ai đó đang bị bắt nạt qua mạng:
- Tinh thần không ổn định, thường xuyên rơi vào trạng thái lo lắng, bồn chồn, bất an.
- Đôi khi khó kiềm chế cảm xúc và dễ nổi nóng với mọi người xung quanh
- Một số nạn nhân tự đóng cửa, sống cô lập và tách biệt với những người khác
- Không quan tâm đến các hoạt động vui chơi, giải trí và ít giao tiếp với mọi người xung quanh
- Chểnh mảng trong học tập, thường xuyên trì hoãn và mắc sai lầm trong công việc do suy nghĩ quá nhiều và bị đối tượng xấu phát tán những hình ảnh, clip nhạy cảm của bản thân.
Ngoài ra, bạn cũng có thể xác định bạn bè và người thân của mình là nạn nhân của Cyberbullying khi nhận thấy các bài đăng, tin nhắn, clip hoặc hình ảnh nhạy cảm giả mạo trên các nền tảng xã hội. Ngay khi phát hiện có điều gì bất thường, bạn nên liên hệ và tìm gặp nạn nhân ngay để tránh những trường hợp đáng tiếc xảy ra.
Hậu quả không thể lường trước của bắt nạt qua mạng
Bắt nạt qua mạng vẫn còn là một thuật ngữ khá mới mẻ đối với người Việt Nam. Tuy nhiên, trong vài năm trở lại đây, sự hiểu biết của cộng đồng về vấn đề này đã được cải thiện và các cơ quan chức năng cũng đã ban hành luật để kiểm soát các hành vi tiêu cực trên mạng xã hội.
Mặc dù vậy, nhiều người vẫn trở thành nạn nhân của hành vi bắt nạt thông qua các nền tảng mạng xã hội. Thoạt đầu, chúng có thể là những trò đùa mỉa mai, nhưng về lâu dài, hành vi đó có thể trở nên nghiêm trọng hơn và mang tính đe dọa, xúc phạm và xâm phạm sâu vào quyền riêng tư.
Tác động lớn nhất của bắt nạt qua mạng là tác động tâm lý đến nạn nhân. Ban đầu, nạn nhân sẽ nảy sinh tâm lý căng thẳng, lo lắng, bồn chồn, bất an và lo lắng vì trở thành trò cười hoặc bị nói xấu bằng những phát ngôn vô căn cứ. Những hành vi này có thể dừng lại khi đối tượng tự ý thức được nhưng có thể vẫn tồn tại ngay cả khi nạn nhân đã lên tiếng yêu cầu.
Nếu để lâu, tinh thần của nạn nhân sẽ bị ảnh hưởng nặng nề. Nhất là khi đối tượng có những hành vi đe dọa, uy hiếp nghiêm trọng như đe dọa tung clip, hình ảnh nhạy cảm, giả mạo tin nhắn nhằm vu khống danh dự, nhân phẩm của nạn nhân. Trên thực tế, có rất nhiều người bị trầm cảm, rối loạn lo âu, lên cơn hoảng sợ và thậm chí là tự tử do bắt nạt qua mạng.
Ngoài ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần, bắt nạt qua mạng còn gây ra nhiều hệ lụy khác như giảm hiệu quả học tập và công việc, tăng nguy cơ mất việc, bị mọi người xung quanh xa lánh do bị bôi nhọ danh dự và đôi khi bị tấn công ngoài đời vì nhiều người cho rằng nạn nhân là người xấu. Chính vì những ảnh hưởng nghiêm trọng này, bắt nạt trực tuyến cần phải được ngăn chặn và xử lý triệt để.
Làm gì khi bị bắt nạt qua mạng
Bắt nạt qua mạng thực sự là một nỗi ám ảnh đối với nạn nhân. Tuy nhiên, thay vì chấp nhận những lời xúc phạm, lăng mạ và đe dọa, mỗi người cần trang bị cho mình những kỹ năng để có thể ứng phó với tình huống này và lấy lại sự bình yên trong tâm hồn như trước.
Dưới đây là một số cách bạn có thể áp dụng khi trở thành nạn nhân của bắt nạt qua mạng:
Yêu cầu bên kia dừng hành vi bắt nạt
Đối với những câu nói xúc phạm và mang tính xúc phạm, bạn nên yêu cầu đối phương dừng ngay hành động này lại. Trên thực tế, một số đối tượng chưa nhận thức được hành vi của mình nên có thể vô ý làm tổn thương người khác. Khi nhận được yêu cầu, các đối tượng này sẽ xem xét và gỡ bỏ những bài viết, bình luận,… làm ảnh hưởng đến danh dự của bạn.
Cách tiếp cận này có hiệu quả khi hành vi bắt nạt mới bắt đầu. Nếu bạn cố gắng kiên nhẫn, bạn có thể phải đối mặt với những hành vi nghiêm trọng hơn. Vì vậy, khôn ngoan là yêu cầu đối phương dừng hành vi ngay khi nó bắt đầu.
Chia sẻ thẳng thắn với bạn bè và người thân
Đối mặt với bắt nạt qua mạng, danh tiếng của bạn có thể bị ảnh hưởng. Trên thực tế, nhiều người phải đối mặt với sự xa lánh, cô lập vì những người xung quanh tin tưởng hoàn toàn vào những bài viết, thông điệp và hình ảnh giả mạo.
Vì vậy, ngay khi bị đối tượng xấu bắt nạt, bạn nên chia sẻ với những người xung quanh để tránh tình trạng này xảy ra. Hơn nữa, chủ động chia sẻ sẽ giúp bạn có một chỗ dựa tinh thần vững chắc và nhận được những lời khuyên hữu ích để vượt qua nạn bắt nạt qua mạng.
Khi gặp phải những hành vi tấn công dữ dội trên các nền tảng xã hội làm ảnh hưởng đến danh dự và nhân phẩm của mình, bạn nên trình báo rõ ràng với nhà trường và cơ quan đang làm việc để bảo vệ quyền lợi của mình. Bởi những tin đồn thất thiệt ít nhiều ảnh hưởng đến cách nhìn của người khác và lợi ích của chính bạn.
Báo cáo bài viết trên các nền tảng mạng xã hội
Hiện nay, các nền tảng mạng xã hội đã triển khai nhiều quy định nhằm giữ môi trường mạng văn minh. Các bài viết có nội dung kích động thù địch, bôi nhọ, xúc phạm danh dự người khác sẽ bị xóa hoàn toàn. Do đó, khi phát hiện bài viết có nội dung xúc phạm mình, bạn có thể báo cáo lên nền tảng này để xem xét và xóa nội dung bài viết đó.
Tuy nhiên, đây chỉ là giải pháp tạm thời. Vì có nhiều kẻ xấu tạo nhiều tài khoản và liên tục đăng những bài viết có nội dung xúc phạm danh dự, nhân phẩm của bạn. Đối với các tài khoản liên tục vi phạm, các nền tảng này có thể khóa tài khoản tạm thời hoặc vĩnh viễn.
Liên hệ với các cơ quan chức năng
Trong trường hợp đối tượng đe dọa, phát tán những hình ảnh, clip nhạy cảm, bạn nên liên hệ với cơ quan chức năng. Ngoài ra, nếu đối tượng tiếp tục thực hiện các hành vi bắt nạt gây ảnh hưởng đến cuộc sống và tinh thần của họ, bạn cũng nên xem xét trình báo để giải quyết.
Cơ quan chức năng sẽ nhanh chóng xác định được đối tượng đe dọa và có biện pháp mạnh để bảo vệ nạn nhân. Thanh thiếu niên là nạn nhân của bắt nạt qua mạng cũng có thể tìm kiếm sự trợ giúp thông qua số hotline của Tổng đài 111.
Bắt nạt qua mạng (cyberbullying) đang là vấn đề nhức nhối trong những năm gần đây. Để chấm dứt tình trạng này, nạn nhân cần có những biện pháp mạnh để tự bảo vệ mình và khiến kẻ xấu phải chịu hình phạt thích đáng.
