Trầm cảm là một bệnh tâm thần phổ biến có thể ảnh hưởng sâu sắc đến cảm xúc, suy nghĩ và hành động chung của bệnh nhân. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm, căn bệnh này cướp đi sinh mạng của khoảng 850.000 người. Bài viết dưới đây sẽ chia sẻ cách chăm sóc người mắc bệnh trầm cảm tại nhà theo khuyến cáo của các chuyên gia.
Hướng dẫn cách chăm sóc người mắc bệnh trầm cảm tại nhà
Trầm cảm được đặc trưng bởi tâm trạng chán nản và giảm hứng thú trong cuộc sống trong thời gian dài. Đây là dạng rối loạn tâm thần khá phổ biến (chiếm 3% ở nam và 9% ở nữ), có xu hướng dai dẳng và thường xuyên tái phát.
Các chuyên gia nói rằng nguy cơ mắc bệnh trầm cảm trong đời của một người ước tính khoảng 15-25%. Trong số đó, phụ nữ dễ mắc bệnh hơn nam giới.
Các dấu hiệu điển hình của bệnh này bao gồm:
- Thay đổi giấc ngủ: mất ngủ, thiếu ngủ, khó ngủ, ngủ nhiều hơn bình thường, thường xuyên gặp ác mộng, cảm thấy mệt mỏi khi thức dậy…
- Thay đổi vị giác: chán ăn, ăn không ngon, ăn uống không bình thường
- Buồn bã, khó chịu, cáu kỉnh và kích động
- Thiếu tập trung, hay bối rối, lo lắng, khó tự mình đưa ra quyết định
- Tự ti, chán nản, thất vọng, bế tắc, cảm thấy thấp kém
- Mất hứng thú với cuộc sống hàng ngày
Nếu bạn thấy gia đình và bạn bè của mình có những biểu hiện trên, hãy khuyến khích họ đến gặp bác sĩ chuyên khoa càng sớm càng tốt.
1. Chuẩn bị tinh thần khi chăm sóc bệnh nhân
Vì đây là một dạng rối loạn tâm thần nên hầu hết bệnh nhân khó chấp nhận rằng mình bị bệnh, nhất là ở giai đoạn đầu. Hơn nữa, người bệnh cũng khá nhạy cảm và dễ bị tổn thương. Vì vậy, bạn cần cố gắng cư xử khéo léo và chăm sóc chu đáo để giúp họ nhanh chóng vượt qua căn bệnh quái ác này.
Trong quá trình chữa bệnh, họ sẽ thường xuyên kêu ca về các rối loạn cơ thể như chóng mặt, mất ngủ, đau bụng, nhức đầu, hồi hộp… Bên cạnh đó, người bệnh còn bi quan, chán nản, khó tập trung, suy giảm trí nhớ… Theo thời gian, người thân của bệnh nhân dần trở nên khó chịu, mệt mỏi, mất thiện cảm và kiên nhẫn, và tỏ ra không hài lòng khi người bệnh phàn nàn.
Có người còn cố tình chế giễu bệnh nhân rằng họ quá nhu nhược, ỷ lại, không có ý chí phấn đấu, không chịu tự lập. Lúc này, không chỉ mất đi chỗ dựa tinh thần, người bệnh còn bị tổn thương sâu sắc bởi những lời nói vô ý của người thân. Vì vậy, họ trở nên khép kín, không dám chia sẻ và ngại tiếp xúc với thế giới xung quanh. Kết quả là họ ngày càng trở nên cô đơn, lạc lõng trong chính gia đình của mình.
Ngược lại, người thân cũng cần tránh quá lo lắng, sốt sắng về bệnh tình của bệnh nhân. Nhiều bậc cha mẹ vì chưa hiểu, thương con đã vội vàng đưa con đi khám ngay khi bệnh nhi chỉ đau đầu, tức ngực. Điều này là không tốt vì người bệnh sẽ càng bất an, lo lắng vì cho rằng tình trạng bệnh của mình quá nghiêm trọng và khó điều trị.
Mọi người nên hiểu rằng bệnh trầm cảm hoàn toàn có thể chữa khỏi bằng cách sử dụng thuốc Tây y và các liệu pháp tâm lý. Chỉ cần điều trị đúng cách, các triệu chứng sẽ thuyên giảm rõ rệt chỉ sau 4 – 6 tuần. Hơn nữa, những bệnh nhân trầm cảm luôn cần sự giúp đỡ và đồng hành của những người thân yêu. Vì vậy, hãy luôn ở bên cạnh họ trong chặng đường gian nan này!
2. Nói chuyện với người bệnh
Người đọc nên thường xuyên trò chuyện, chia sẻ với người thân về những vấn đề mà họ đang gặp phải. Bạn có thể sẽ không thể hiểu hết được phổ cảm xúc phức tạp trong thế giới nội tâm của họ.
Tuy nhiên, hãy thể hiện rằng bạn quan tâm, đánh giá cao, thực sự lắng nghe và sẵn sàng giúp đỡ. Một cuộc trò chuyện chân thành, sâu sắc sẽ giúp người bệnh cảm thấy nhẹ nhàng, thoải mái, giải tỏa được vấn đề, hạn chế phiền não và sắp xếp lại những suy nghĩ hỗn độn.
3. Dành thời gian cho họ
Các hoạt động gắn kết thú vị như: cùng nhau đi du lịch, mua sắm, nấu ăn, xem phim, chạy bộ, làm việc nhà, tập thể dục… sẽ giúp bạn và người bệnh trở nên vui vẻ và thư thái hơn. Nhờ đó, họ có thể dễ dàng thoát khỏi cảm xúc u ám, chán nản, hay chiêm nghiệm và bi quan hiện tại.
Tuy nhiên, hãy cố gắng tránh xa các hoạt động có thể gây ra cảm giác tiêu cực vì điều này sẽ vô tình khiến tình trạng của họ trở nên tồi tệ hơn. Đặc biệt, bệnh nhân trầm cảm thường có xu hướng tự làm hại bản thân, thậm chí tự tử. Do đó, hãy dành thời gian cho họ để đảm bảo người thân của bạn luôn được an toàn.
4. Tôn trọng và kiên nhẫn
Người mắc bệnh thường sống trong tâm trạng buồn bã, chán nản trong thời gian dài. Đôi khi, điều này sẽ khiến bạn bực bội và tức giận vì bạn đã dành rất nhiều thời gian và công sức để chăm sóc người thân nhưng các triệu chứng của họ vẫn không được cải thiện.
Tại thời điểm này, độc giả cần lưu ý rằng quá trình điều trị trầm cảm thường kéo dài. Dù cố gắng đến đâu, bệnh nhân cũng khó có thể thoát khỏi bóng ma đáng sợ của căn bệnh một cách nhanh chóng và dễ dàng.
Hãy cho bệnh nhân biết rằng bạn yêu quý, tôn trọng và sẵn sàng cho họ không gian khi họ cần. Điều quan trọng nhất trong thời điểm nhạy cảm này là người thân hoàn toàn có thể quan tâm, tin tưởng, chia sẻ và đồng hành cùng người bệnh.
5. Tìm kiếm sự giúp đỡ từ những người xung quanh
Khi chăm sóc bệnh nhân trầm cảm trong một thời gian dài, độc giả có thể trải qua nhiều suy nghĩ và cảm giác tiêu cực. Vì vậy, bạn nên nhờ đến sự hỗ trợ của những người bạn thân hoặc những thành viên khác trong gia đình để cùng nhau vượt qua chứng trầm cảm.
Ngoài ra, sự tư vấn và hướng dẫn của bác sĩ tâm lý hoặc bác sĩ tâm lý cũng giúp ích rất nhiều cho người bệnh. Hãy đến gặp chuyên gia để nhận được lời khuyên chính xác và phù hợp nhất với tình trạng hiện tại của người thân.
6. Đặt lịch hẹn với bác sĩ chuyên khoa và thăm khám cùng bệnh nhân
Lúc đầu, có thể khó chẩn đoán và điều trị trầm cảm. Do đó, bạn nên giúp đỡ họ ngay từ ngày đầu tiên. Lên lịch hẹn với bác sĩ của bạn và “tháp tùng” người thân của bạn đến nơi. Đặc biệt, nếu người đó đang cố làm tổn thương mình, bạn nên thông báo cho người có chuyên môn càng sớm càng tốt.
7. Chăm sóc bản thân
Chăm sóc bệnh nhân trầm cảm rất mệt mỏi và khó khăn. Người đọc có thể bỏ bê bản thân vì họ quá quan tâm đến chúng. Trong trường hợp này, đôi khi bạn trở nên nóng tính và tức giận là điều hoàn toàn bình thường.
Sức khỏe tinh thần của cả hai sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng nếu người bệnh quá phụ thuộc vào bạn. Vì vậy bạn cũng cần dành thời gian cho bản thân để ổn định cảm xúc và tâm trạng. Thỉnh thoảng, hãy đọc sách, nấu ăn, uống trà, mua sắm một mình hoặc gặp gỡ bạn bè để nâng cao tinh thần nhé!
Ngoài ra, bên cạnh 7 cách chăm sóc người bị bệnh trầm cảm trên đây, bạn cần lưu ý:
- Đừng chăm sóc bệnh nhân trầm cảm một mình. Điều này sẽ khiến cả hai bên vô cùng mệt mỏi, thay vào đó, bạn nên tìm kiếm một người thay thế phù hợp trong một số trường hợp nhất định.
- Đừng đưa ra lời khuyên hoặc hướng dẫn vì bạn không phải là nhà tâm lý học hay nhà trị liệu, chỉ cần kiên nhẫn lắng nghe và ở bên cạnh người thân của bạn bất cứ khi nào họ cần điều gì đó để dựa vào.
- Đừng so sánh kinh nghiệm cá nhân với của họ. Cách làm này sẽ khiến người bệnh cảm thấy tự ti, mặc cảm và thu mình hơn vì không tìm được sự đồng cảm cần thiết.
- Không nên tự ý tư vấn về thuốc, liều lượng và cách dùng thay cho bác sĩ chuyên khoa.
- Chuẩn bị cho bệnh nhân những thức ăn dễ tiêu, hợp khẩu vị và nhiều năng lượng.
- Nếu người bệnh mắc chứng mất ngủ, bạn đọc nên tránh để họ ngủ trưa, đi ngủ quá sớm, không nên để họ nằm trên giường cả ngày. Thay vào đó, bạn cần khuyến khích chúng đi lại nhẹ nhàng và vận động vừa phải.
- Đọc cho bệnh nhân nghe những bài thơ, câu chuyện mà họ yêu thích, đồng thời khuyến khích họ xem phim, đọc báo, nghe đài để hạn chế trầm cảm và buồn bã.
- Khuyến khích người bệnh dùng thuốc đúng lúc, đúng liều lượng. Nhiều bệnh nhân sẽ tự ý bỏ thuốc ngay khi gặp phải những tác dụng không mong muốn của thuốc chống trầm cảm như mệt mỏi, đầy bụng, đắng miệng, khô miệng,… Vì vậy, bạn cần trực tiếp bên cạnh để đảm bảo. Sử dụng thuốc đúng theo chỉ định của bác sĩ.
- Giữ liên lạc với bác sĩ điều trị và chủ động cập nhật tình trạng hồi phục của bệnh nhân. Sau khoảng 1-2 tháng điều trị, bệnh nhân bắt đầu ổn định về tâm lý. Vì vậy, họ nghĩ rằng mình đã khỏi bệnh thì không cần đến bác sĩ thăm khám và điều trị. Hành động này có thể khiến bệnh trầm cảm dễ quay trở lại và trở nên trầm trọng hơn.
Tóm lại, trong quá trình điều trị, bệnh nhân trầm cảm luôn cần sự hỗ trợ và đồng hành của những người thân yêu. Sự can thiệp y tế đúng đắn của bác sĩ tâm thần hoặc nhà trị liệu tâm lý có thể mang lại hiệu quả đáng ngạc nhiên cho cả bệnh nhân và người chăm sóc. Vì vậy, hãy tham khảo ý kiến chuyên gia nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào liên quan đến cách chăm sóc người bị trầm cảm tại nhà.
