Việc cha mẹ bạo hành tinh thần con cái đang là vấn đề nhức nhối trong thời gian qua. Khác với hành vi ngược đãi thể xác, kiểu hành hạ này không gây tổn thương về thể chất, nhưng để lại nỗi đau sâu sắc về tâm lý và tinh thần ở trẻ. Cùng tìm hiểu những vấn đề liên quan ở bài viết sau đây nhé.

Dấu hiệu nhận biết cha mẹ bạo hành tinh thần con cái

Bạo hành là thuật ngữ dùng để chỉ những hành vi, lời nói nhằm gây tổn hại sâu sắc cả về tinh thần và thể chất. Tuy nhiên, xã hội thường quan tâm nhiều đến hành vi xâm hại thân thể vì người ta có thể nhìn rõ qua những vết hằn trên cơ thể và dễ hình dung hơn nỗi đau mà nạn nhân phải đối mặt.

Không giống như lạm dụng thể chất, lạm dụng tình cảm khó phát hiện hơn nhiều vì không có triệu chứng rõ ràng. Loại lạm dụng này thường được thực hiện thông qua việc trách móc, mỉa mai và chỉ trích lặp đi lặp lại nhằm gây tổn hại về mặt tinh thần.

Ngoài ra, người tâm thần còn có thể có những hành vi khiến nạn nhân tự dằn vặt, mặc cảm và cho rằng mình vô dụng, yếu đuối. Những hành vi này thường không gây tổn hại về thể chất mà chỉ nhằm vào tinh thần và cảm xúc.

Xâm hại tinh thần không phải là vấn đề xa lạ mà ngược lại, nó là thực trạng rất phổ biến và xảy ra ở nhiều gia đình. Cha mẹ bạo hành con cái thường khó nhận ra hơn người ngoài. Bởi vì những hành động và lời nói quá khích thường được che đậy dưới danh nghĩa tình yêu và trách nhiệm. Tuy hình thức khác nhau nhưng về bản chất, việc lạm dụng tình cảm luôn gây ra những tổn thương sâu sắc.

Để có biện pháp xử lý kịp thời, cần phát hiện sớm những bậc cha mẹ có hành vi bạo hành con mình qua các dấu hiệu sau:

Luôn có những lời nói gây tổn thương tâm lý và không quan tâm đến cảm xúc của trẻ.
Luôn chỉ trích, trách móc và đổ lỗi hoàn toàn cho trẻ trong mọi tình huống.
Đừng coi trọng cảm xúc, suy nghĩ và cảm xúc của con bạn. Cha mẹ lạm dụng tình cảm thường tự mình đưa ra mọi quyết định và hoàn toàn không tham khảo ý kiến của con cái.
Đặc điểm chung của những bậc cha mẹ bạo hành tinh thần là luôn quát mắng, mắng mỏ trẻ khi gặp áp lực. Lúc này, con cái trở thành đối tượng để cha mẹ trút giận.
Bạn hãy gieo vào đầu trẻ những suy nghĩ cực đoan như “Con vô dụng, yếu đuối, cút đi” hoặc những lời nói khiến trẻ tự cho mình là thực sự tồi tệ và đáng bị mắng mỏ.
Ngoài ra, một số bậc cha mẹ có thể dùng những lời đe dọa, đe dọa để tạo áp lực và gây tổn thương tinh thần cho trẻ không nghe theo sự sắp đặt của họ.
Một số người có thể đổ lỗi cho việc sinh ra một đứa trẻ mà người mẹ / người cha đã phải từ bỏ sự nghiệp của mình, đổi lại đứa trẻ không có năng lực vượt trội. Những suy nghĩ này ám ảnh, khiến trẻ bị tổn thương tâm lý, lâu dần hình thành nhân cách tự ti, sống tách biệt, sống cô lập.
Hãy xem con cái như “đồ trang sức” và buộc chúng phải làm theo ý mình từ trang phục, lời nói, cách cư xử và định hướng trong học tập. Trước những thắc mắc của con cái, các bậc cha mẹ thường bao biện rằng những việc làm đó đều là vì lợi ích của con cái và muốn con mình có một cuộc sống tốt hơn.
Muốn con cái dành trọn sự quan tâm cho gia đình và những dự định đã định. Thay vì đánh con, cha mẹ sẽ có những lời trách móc, nói rằng con ích kỷ, chỉ muốn thỏa niềm vui mà không nghĩ đến gia đình.

So với hành hạ thể xác, hành hạ tinh thần có nhiều biểu hiện đa dạng hơn. Thực tế, cha mẹ khó tránh khỏi những lời mắng mỏ, nặng lời khi con cái mắc lỗi,… Tuy nhiên, cha mẹ bạo hành tinh thần là một kiểu nuôi dạy con độc hại. Họ luôn muốn kiểm soát con cái và mọi lời nói, hành vi đều là để tự ý, không để ý đến cảm xúc của trẻ.

Tại sao cha mẹ bạo hành tinh thần con cái

Cha mẹ được biết đến là người ban cho con cái sự sống, tình yêu thương và sự hướng dẫn trong những năm đầu đời. Tuy nhiên, không phải bậc cha mẹ nào cũng dành cho con tình yêu thương vô bờ bến. Nhiều bậc cha mẹ lạm dụng con cái của họ dưới nhiều hình thức như thể chất, tình cảm và đôi khi thậm chí cả tình dục.

Theo các chuyên gia, nguyên nhân của tình trạng này rất phức tạp và thường là kết quả của sự kết hợp của nhiều yếu tố. Nhưng nhìn chung, cha mẹ độc hại nói chung và cha mẹ bạo hành tinh thần nói riêng đều có các vấn đề về tâm lý như stress nặng, áp lực cuộc sống quá lớn, trầm cảm, rối loạn lo âu,…

Ngoài ra, sang chấn tâm lý cũng khiến nhiều bậc cha mẹ xem con cái như một công cụ để trả thù vợ / chồng và xã hội. Nhiều người muốn chứng tỏ mình thành đạt bằng cách nuôi dạy con cái thành tài, thành đạt vĩ nhân.

Nhiều bậc cha mẹ độc hại đã từng là nạn nhân của lạm dụng thể chất hoặc tình cảm. Vì không được can thiệp tâm lý nên các em cho rằng lời nói, hành vi của cha mẹ là đúng và tiếp tục áp dụng khi giáo dục con cái.

Ngoài ra, một số yếu tố cũng có thể làm tăng nguy cơ cha mẹ lạm dụng tình cảm của con cái như nghiện rượu, nghiện ma túy, bạn đời ngoại tình và có con ngoài ý muốn.

Những yếu tố này khiến họ khó kiểm soát được cảm xúc, lời nói và hành vi của mình, thậm chí có những suy nghĩ méo mó rằng con cái là nguyên nhân khiến họ thất bại.

Hậu quả của việc cha mẹ bạo hành tinh thần con cái là gì

Lạm dụng tình cảm không gây đau đớn về thể xác nhưng để lại những vết sẹo sâu sắc về tình cảm. Hơn nữa, các em còn rất nhỏ nên chưa hiểu những lời nói, hành vi của cha mẹ là sai trái, từ đó có những suy nghĩ cực đoan về bản thân.

Hiện nay, xâm hại tinh thần trong gia đình đã được xã hội quan tâm nhiều hơn bởi những ảnh hưởng nặng nề mà trẻ em phải gánh chịu. Theo báo cáo của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, có 51 277 vụ bạo hành tinh thần trong gia đình diễn ra từ năm 2012 đến năm 2017.

Do phương thức xâm hại là bằng lời nói nên rất khó phát hiện. Vì vậy, con số này đôi khi không thể hiện một cách khách quan thực tế mà trẻ em đang phải đối mặt.

Ban đầu, lời nói của cha mẹ chỉ dừng lại ở việc kiểm soát con cái và muốn chúng làm theo ý mình. Tuy nhiên, nếu con cái mắc lỗi và không đạt kết quả cao, cha mẹ sẽ dùng những lời lẽ thô thiển, thô thiển để hạ nhục danh dự, hạ thấp lòng tự trọng của trẻ.

Cha mẹ bạo hành tinh thần không bao giờ nghĩ đến cảm xúc của con cái, họ sẽ liên tục lặp lại những hành vi quá khích khiến trẻ bị khủng hoảng tâm lý, rơi vào trạng thái kìm nén, uất ức.

Ngoài ra, một số gia đình chọn hình thức “im lặng” tuyệt đối để phạt trẻ. Im lặng là bản án nặng nề đối với tâm hồn non nớt của trẻ thơ, từ đó khiến chúng hình thành những quan niệm sai lầm về bản thân và cho rằng mình xấu xa, yếu đuối.

Xâm hại tinh thần gây ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe và cuộc sống của trẻ. Ảnh hưởng đầu tiên là trẻ không được sống và phát triển theo ý muốn của bản thân do bị gia đình kiểm soát quá mức.

Về lâu dài, trẻ sẽ hình thành tính cách nhút nhát, tự ti, sống cô lập và khó hòa nhập với mọi người. Con cái của những bậc cha mẹ lạm dụng tình cảm có nhiều khả năng phát triển những mẫu nhân cách bất thường và dễ mắc bệnh tâm thần hơn.

Một số trẻ không thể chịu được cảm giác ngột ngạt trong gia đình và cảm thấy đáng chết khi liên tục làm cha mẹ thất vọng. Trường hợp xấu nhất là đứa trẻ tự tử để giải thoát cho mình.

Cách khắc phục tình trạng cha mẹ bạo hành tinh thần con cái

Hành hạ tinh thần gây ra những tổn thương tâm lý nặng nề. Nếu gặp phải tình trạng này, bạn có thể khắc phục bằng một số biện pháp sau:

Tìm kiếm sự giúp đỡ từ những người xung quanh

Về cơ bản, trẻ em phải sống phụ thuộc vào cha mẹ trong một thời gian rất dài vì chúng không có đủ kiến thức và năng lực để tìm việc làm. Nếu còn trẻ, bạn nên tìm kiếm sự giúp đỡ từ những người xung quanh.

Khi cha mẹ thường xuyên có những lời nói và hành động gây tổn thương, con nên chia sẻ với bạn bè hoặc người thân (anh chị em họ, ông bà, cô chú,…).

Trên thực tế, nhiều người chưa hiểu sâu sắc về hành vi xâm hại tinh thần và cho rằng trẻ em đang bị nhạy cảm quá mức do một số nguyên nhân như bị bố mẹ la mắng thường xuyên, ảnh hưởng của tuổi dậy thì, con cái hư hỏng. …

Nhiều người bị cha mẹ bạo hành tinh thần nhưng khi chia sẻ lại không nhận được sự cảm thông, chia sẻ. Kết quả là, nạn nhân tiếp tục nghĩ mình là người đáng trách, vô dụng và kém cỏi.

Nếu không nhận được sự thấu hiểu của người thân, bạn có thể chia sẻ với giáo viên hoặc liên hệ với đường dây phòng chống bạo lực gia đình. Các chuyên gia sẽ lắng nghe và đưa ra lời khuyên để giúp giảm bớt phần nào tổn thương từ hành vi và lời nói của cha mẹ.

Tránh mặt cha mẹ khi cần thiết

Mặc dù ý thức được rằng những gì cha mẹ nói về mình là không đúng sự thật, nhưng việc phải đối mặt với những lời chỉ trích, chê bai, trách móc đều gây ra tâm lý nặng nề và cảm xúc tiêu cực. Vì vậy, bạn nên tránh khi bố mẹ chửi bới và cằn nhằn bạn. Có thể tránh nó bằng cách đi học thêm hoặc làm việc nhà,..

Tuy nhiên, đây chỉ là giải pháp tạm thời. Bởi nhiều bậc cha mẹ ép con nghe những lời chỉ trích vì cho rằng con mình đáng bị như vậy.

Nỗ lực tự chủ về tài chính

Cha mẹ độc hại nói chung và cha mẹ bạo hành tinh thần nói riêng sẽ khó thay đổi. Hơn nữa, vì quen kiểm soát con cái nên khi con bộc lộ mong muốn được sống theo ý mình hoặc có ý kiến phản đối, cha mẹ sẽ tiếp tục có những lời lẽ gay gắt để thao túng con.

Vì vậy, cách duy nhất để thoát khỏi sự lạm dụng tình cảm là tự mình chuyển ra ngoài sống. Tuy nhiên, bạn không thể làm việc nếu bạn chưa đủ tuổi và không đủ tiêu chuẩn.

Để độc lập về tài chính, bạn nên chăm chỉ học tập và bắt đầu làm những công việc phù hợp với năng lực của mình như giúp việc văn phòng, viết bài cho tòa soạn, chạy bàn, v.v.

Những công việc này vừa giúp bạn có thêm thu nhập vừa giảm bớt thời gian ở nhà với bố mẹ. Từ đó xoa dịu những tổn thương về tình cảm và củng cố nhận thức về những trải nghiệm tồi tệ mà bạn phải đối mặt khi sống với cha mẹ.

Biết chăm sóc bản thân khi sống chung với bố mẹ

Sống với cha mẹ bạo hành tình cảm thực sự không dễ dàng – đặc biệt là khi bạn không còn lựa chọn nào khác. Dù rất khó thay đổi cha mẹ nhưng bạn có thể hạn chế tối đa những lời nói và hành vi gây tổn thương tình cảm bằng một số biện pháp sau:

Để tránh cha mẹ có những lời nói và hành vi thô bạo, bạn nên tránh khi nhận thấy những dấu hiệu bất thường như cha mẹ uống rượu, mặt giận dữ hoặc khi cha mẹ vừa gặp phải vấn đề. những vấn đề khó khăn trong cuộc sống.
Ngoài ra, đừng chia sẻ những vấn đề của bạn với cha mẹ. Đây sẽ là cái cớ để bố mẹ lấy cớ chỉ trích, quát mắng khi bạn mắc lỗi hoặc đơn giản là muốn tìm lý do để trút giận.
Tìm nơi ẩn náu an toàn trong nhà bất cứ khi nào cha mẹ nói hoặc hành động khiến bạn tổn thương về mặt tinh thần. Ngoài ra, bạn cũng có thể viện cớ đi thư viện, học nhóm để tránh xa bố mẹ khi họ đang có những lời lẽ quá khích.
Sống với cha mẹ bạo hành tình cảm không phải là điều dễ dàng. Vì vậy, bạn khó tránh khỏi căng thẳng, lo lắng, buồn phiền và bi quan. Để giữ cho bản thân khỏe mạnh, hãy học các kỹ năng quản lý căng thẳng như hít thở sâu, yoga, bơi lội, dành thời gian nghỉ ngơi và thực hiện các hoạt động bạn yêu thích.
Ức chế cảm xúc là tình trạng phổ biến của những người sống với cha mẹ bạo hành tình cảm. Để tránh ảnh hưởng đến sức khỏe lâu dài, bạn nên tâm sự và dành thời gian cho những người thực sự yêu thương bạn như ông bà, anh chị em họ, bạn bè, v.v.

Thông qua các biện pháp này, bạn có thể giảm bớt một số tổn thương tâm lý do bạo lực tình cảm gây ra. Ngoài ra, việc trang bị cho mình những kỹ năng quản lý căng thẳng còn giúp ngăn ngừa những hậu quả nghiêm trọng của bạo lực tinh thần như trầm cảm, rối loạn lo âu, v.v.

Cân nhắc việc tự dọn ra ở riêng

Khi đã độc lập về tài chính, bạn nên cân nhắc việc tự dọn ra ở riêng nếu cần. Trên thực tế, sự lạm dụng tình cảm của cha mẹ sẽ không thay đổi – đặc biệt nếu người gợi ý điều đó là bạn.

Ngay cả khi bạn không hoàn hảo, bạn cũng không đáng bị lạm dụng tình cảm. Vì vậy, bạn nên chuyển ra ngoài sống để có một cuộc sống tốt hơn và thoải mái hơn.

Quyết định này có thể vấp phải sự phản đối gay gắt của bố mẹ và những người thân trong gia đình. Ngay cả cha mẹ của bạn có thể từ chối bạn.

Tuy nhiên, việc dọn ra ngoài không phải là vấn đề lớn đối với một người trưởng thành. Nếu bố mẹ bạn đe dọa bạn từ mặt, điều này có nghĩa là họ đã luôn đàn áp và áp bức bạn về mặt tinh thần.

Tự mình dọn ra ngoài sẽ giúp bạn thoát khỏi bạo lực tình cảm và tìm thấy ý nghĩa thực sự của cuộc sống. Khi công việc ổn định, bạn có thể chu cấp cho gia đình để bố mẹ không phải lo lắng về tài chính.

Thỉnh thoảng bạn nên gọi điện cho bố mẹ để cho họ biết rằng chỉ vì bạn quyết định sống một mình không có nghĩa là bạn muốn cắt đứt quan hệ với gia đình. Tuy nhiên, nhiều người đã phải rời xa gia đình vì bị bố mẹ phản ứng gay gắt khi dọn ra ở riêng và phản đối mọi quyết định trong cuộc sống.

Xây dựng cho mình những phẩm chất tốt

Sống chung với kẻ bạo hành ít nhiều sẽ ảnh hưởng đến tính cách và tâm lý của bạn. Do đó, hãy nhìn lại bản thân và thay đổi theo hướng tích cực hơn. Một số người có thể bị ám ảnh bởi những lời nói cay nghiệt, cay nghiệt của cha mẹ và mất nhiều thời gian để thoát khỏi hình ảnh bản thân là người kém cỏi, xấu xí và vô dụng.

Bạn có thể xây dựng những phẩm chất tốt thông qua lối sống lạc quan và suy nghĩ tích cực. Những lúc rảnh rỗi, bạn nên tham gia các hoạt động xã hội để nhận ra ý nghĩa của cuộc sống. Ngoài ra, kết bạn với những người tử tế cũng giúp bạn tự tin hơn và xây dựng tính cách tốt cho bản thân.

Can thiệp tâm lý nếu cần thiết

Xâm hại tình cảm gây ra những tổn thương tâm lý sâu sắc. Đối mặt với tình trạng này lâu ngày có thể dẫn đến tâm lý tự ti, bi quan, tự ti và có những suy nghĩ lệch lạc về bản thân và các vấn đề trong cuộc sống. Mặc dù ý thức được những điều này là do ảnh hưởng của cha mẹ nhưng việc thay đổi thực sự không hề dễ dàng.

Nếu cần, bạn nên đến gặp bác sĩ tâm lý để được can thiệp trị liệu. Các chuyên gia sẽ giúp bạn giải phóng cảm xúc và thay đổi những quan niệm méo mó, không phù hợp. Ngoài ra, liệu pháp tâm lý còn giúp bạn xây dựng tính cách và những thói quen tốt để có thể trải nghiệm cuộc sống một cách trọn vẹn hơn.

Hành hạ tinh thần con cái của các bậc cha mẹ đang là vấn đề nhức nhối hiện nay. Nếu là nạn nhân của tình huống này, bạn nên tìm kiếm sự giúp đỡ càng sớm càng tốt và trang bị cho mình những kỹ năng để giảm thiểu những tổn thương trong tình cảm. Bên cạnh đó, cần chăm chỉ học tập để thoát khỏi cuộc sống phụ thuộc vào gia đình.