Hậu quả của việc áp đặt con cái đang là vấn đề gây nhức nhối mà nhiều bậc phụ huynh cần quan tâm hiện nay. Bởi tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến tâm lý, tình cảm của con cái đối với cha mẹ mà còn khiến trẻ gặp nhiều thất bại trong tương lai. Cùng tìm hiểu những hậu quả của việc áp đặt con cái ở bài viết sau đây nhé.
Hậu quả của việc áp đặt con cái cha mẹ nên biết
Theo quan niệm của người Việt, con cái phải sống theo sự sắp đặt, chỉ dẫn và định hướng của cha mẹ. Tuy nhiên, quan niệm này cần sớm được thay đổi để tránh những hậu quả lâu dài cho cả tương lai và sức khỏe của trẻ.
Thực tế, trẻ em đang phải đối mặt với áp lực quá lớn từ gia đình và xã hội. Rất ít bậc cha mẹ thực sự hiểu con mình muốn gì và cần gì. Thay vì lắng nghe con cái, họ thường có xu hướng kiểm soát và hướng con phát triển theo một kế hoạch đã định sẵn.
Tuy nhiên, sự áp đặt thái quá chỉ khiến trẻ sống cuộc sống mà cha mẹ mong muốn và sẽ tiếp tục ép con thực hiện những ước mơ còn dang dở, bị cấm đoán của mình.
Tất cả các bậc cha mẹ đều muốn con cái của họ hạnh phúc và thành công. Tuy nhiên, khái niệm này đang bị hiểu sai nghiêm trọng. Trẻ em chỉ thực sự hạnh phúc khi chúng được học làm những công việc mà chúng yêu thích. Trong khi đó, các bậc phụ huynh cho rằng ép con học giỏi, học giỏi, có việc làm ổn định chính là tạo hạnh phúc cho con.
Về mặt tích cực, việc áp đặt trẻ giúp trẻ nỗ lực trong học tập, tránh được những thói hư tật xấu. Tuy nhiên, nếu không biết cách kiểm soát, tình trạng này có thể gây ra những hậu quả như:
Gây áp lực gia đình
Gia đình là nơi bình yên và là chỗ dựa tinh thần vững chắc cho con cái. Tuy nhiên, nếu cha mẹ áp đặt quá nhiều, trẻ sẽ gặp áp lực từ gia đình. Không giống như người lớn, trẻ em cần một môi trường lành mạnh để học hỏi và phát triển. Áp lực sẽ khiến trẻ căng thẳng, mệt mỏi và cảm thấy ngột ngạt trong chính ngôi nhà của mình.
Biết rằng răn đe, giáo dục là nghiêm khắc nhưng áp đặt với trẻ sẽ khiến trẻ buồn, sợ khi về nhà chồng. Một thực trạng đáng buồn hiện nay là cả nhà trường và gia đình đều quá nghiêm khắc với con cái, khiến trẻ mất đi sự lạc quan, hồn nhiên vốn có.
Hạn chế khả năng của con
Mục đích của cha mẹ khi áp đặt con cái là mong muốn con chăm chỉ học tập để phát huy hết khả năng của mình. Tuy nhiên, điều này không thực sự giúp ích cho trẻ mà ngược lại, nó còn hạn chế khả năng của trẻ.
Thực tế, các bậc phụ huynh luôn mong muốn con cái mình học giỏi để trở thành bác sĩ, nhân viên ngân hàng hoặc tiếp tục công việc kinh doanh của gia đình mà không cần biết con mình thích gì, muốn gì.
Nhiều em có năng khiếu về thể thao, âm nhạc, hội họa,… không thể phát huy được khả năng của mình mà phải bó hẹp trong các lớp học thêm. Trong khi đó, các em hoàn toàn không có thế mạnh về các môn tự nhiên hay xã hội.
Việc áp đặt con cái sẽ hạn chế khả năng và thất bại trong tương lai. Cha mẹ có xu hướng trách móc, chỉ trích con cái mà không biết rằng chính họ mới là nguyên nhân “giết chết” tương lai của con cái.
Con cái sống xa gia đình
Thói quen nuôi dạy con cái độc đáo, quyền uy thể hiện rõ những áp lực mà cha mẹ áp đặt lên con cái. Đây là đặc điểm chung của các bậc cha mẹ Châu Á nói chung và Việt Nam nói riêng.
Khoảng cách thế hệ khiến các bậc cha mẹ vẫn giữ cách giáo dục cũ mà không biết rằng sự áp đặt sẽ khiến con cái sợ hãi và sống tách biệt với gia đình.
Sự gắn kết giữa cha mẹ và con cái đóng một vai trò rất quan trọng trong hành trình trưởng thành. Khi gắn kết với gia đình, con cái mới có thể thoải mái bày tỏ quan điểm, suy nghĩ và chia sẻ với cha mẹ mọi điều mà chúng đang phải trải qua.
Ngược lại, thói quen ép buộc con cái của cha mẹ sẽ dẫn đến việc trẻ sống tách biệt với gia đình và che giấu những vấn đề đang gặp phải như áp lực học hành, mâu thuẫn với bạn bè, bị bắt bài. bắt nạt, tẩy chay,… Vì vậy, cha mẹ cần điều chỉnh phương pháp giáo dục để hiểu hơn tâm lý con cái và xây dựng mối quan hệ tin cậy.
Tăng nguy cơ mắc các vấn đề tâm lý
Một hậu quả nghiêm trọng khác của lạm dụng trẻ em là sự gia tăng các vấn đề tâm lý. Áp đặt trẻ vô tình tạo ra gánh nặng “vô hình” cho trẻ, ảnh hưởng không nhỏ đến cảm xúc và suy nghĩ của trẻ. Dần dần, trẻ mất đi niềm vui, sự lạc quan phù hợp với lứa tuổi và chìm vào trạng thái u uất, căng thẳng.
Nếu không có biện pháp xử lý kịp thời, những đứa trẻ bị cha mẹ áp đặt quá mức sẽ phải đối mặt với những hậu quả như:
- Căng thẳng
- Rối loạn lo âu
- Trầm cảm
- Hội chứng Self – Harm
Ngoài ra, việc áp đặt con cái còn khiến trẻ tự ti, nhút nhát, ngại thể hiện khả năng của mình vì cha mẹ luôn cho rằng con không có năng khiếu nên bắt con phải chăm chỉ học hành. Nhiều bậc phụ huynh cũng có những lời lẽ gay gắt, trách móc khi con em mình không đạt kết quả cao trong học tập.
Ảnh hưởng đến quá trình hình thành nhân cách
Ngoài những hệ quả trên, việc áp đặt trẻ còn có những hệ quả ảnh hưởng đến quá trình hình thành nhân cách. Những lời trách móc nặng nề có thể khiến con bạn bị tổn thương, sợ hãi và căng thẳng. Tình trạng này có thể khiến trẻ phát triển một nhân cách yếu ớt và nhạy cảm quá mức.
Hơn nữa, việc áp đặt con cái còn khiến chúng không dám bày tỏ quan điểm, suy nghĩ của bản thân nên cha mẹ không phát hiện sớm những suy nghĩ lệch lạc. Dần dần trẻ mang những quan niệm sai lầm và bước vào tuổi trưởng thành.
Những đứa trẻ được nuôi dạy quá nghiêm khắc và áp đặt sẽ rất khó thành công trong cuộc sống vì chúng không có khả năng tự quyết định và phát triển các kỹ năng quản lý và xử lý.
Ngoài ra, việc nuôi dạy con cái đã được xác định là có liên quan đến các rối loạn nhân cách như rối loạn nhân cách tự ái (narcissism), rối loạn nhân cách phụ thuộc và rối loạn nhân cách tránh né. Vì vậy, để trẻ được phát triển toàn diện cả về thể chất và tinh thần, cha mẹ nên thay đổi cách giáo dục áp đặt.
Làm thế nào để ngăn chặn hậu quả của việc áp đặt trẻ em
Cách hiệu quả nhất có thể ngăn ngừa hậu quả của lạm dụng trẻ em là thay đổi cách nuôi dạy trẻ. Cha mẹ nên nghĩ đến cảm xúc của con cái trước khi ép chúng làm bất cứ điều gì. Ở tuổi này, bố mẹ còn phải chịu nhiều áp lực từ ông bà.
Vì vậy, mẹ hãy hiểu con và tập lắng nghe để biết được sở thích, sở trường và mong muốn của con. Trẻ nên phát triển theo ý mình thay vì áp đặt và hoạch định tương lai cho con.
Bên cạnh đó, cha mẹ cũng cần động viên con bằng những lời động viên khích lệ. Tuy nhiên, trong trường hợp cần thiết, vẫn cần cho trẻ phân biệt đúng sai và đưa ra những lời khuyên để trẻ đưa ra quyết định đúng đắn.
Bản thân trẻ chưa có sự hiểu biết sâu rộng nên đôi khi quyết định khá nông nổi. Việc của cha mẹ là hiểu tâm lý của con cái và định hướng cho chúng con đường đi đúng đắn. Nếu cần, cha mẹ có thể tham khảo tâm lý để có cách ứng xử và lời nói phù hợp hơn, tránh sang chấn tâm lý khiến trẻ cảm thấy áp lực, căng thẳng.
Hậu quả của việc áp đặt con cái là một vấn đề đáng quan tâm. Để ngăn ngừa hậu quả lâu dài, cha mẹ cần điều chỉnh cách giáo dục phù hợp và học cách hiểu tâm lý con cái. Với phương pháp giáo dục đúng đắn, cha mẹ vừa có thể giúp con phát triển năng lực, vừa rèn được nhân cách tốt.
