Ở Nhật Bản, chế độ phổ cập giáo dục trên toàn quốc là hết trung học cơ sở, tức là tất cả mọi người đều có nghĩa vụ đến trường học hết lớp 9. Tất cả trẻ em dù có khuyết tật thì cũn¬g đến trường học dành cho trẻ có nhu cầu đặc biệt hoặc lớp học có hỗ trợ đặc biệt ở trong trường học bình thường.

Nếu muốn đi học lên trung học phổ thông thì cũng có thể học được. Ở các trường có các giáo viên có chuyên môn về giáo dục đặc biệt cho trẻ khuyết tật, ngoài các giờ học thông thường, các em có thể học các giờ học đặc biệt về vận động, về ngôn ngữ, về kỹ năng sống trong sinh hoạt hàng ngày.

Hơn nữa, sau khi tốt nghiệp trung học cơ sở hoặc trung học phổ thông các em có thể thường xuyên đến các chỗ làm việc, nơi có các công việc đơn giản. Ở những nơi làm việc này, các nhân viên vừa giúp đỡ các em làm việc, vừa mở các cửa hàng để bán các sản phẩm do các em làm ra, các em có thể kiếm tiền bằng những công việc như bán bánh mì, bán hàng, hay làm các đồ thủ công đơn giản.

Ngoài ra có những nơi gọi là Day Service để các em có thể đến sinh hoạt ở đó từ sáng đến chiều tối. Nhân viên vừa có thể chăm sóc xung quanh các em, làm việc và cũng sửa chữa lại các sản phẩm các em làm ra. Tại các cơ sở như thế này các em được tập huấn các kỹ năng và dạy nghề.

Thêm nữa còn có chế độ Group home, có nghĩa là những người có khó khăn trong sinh hoạt tập hợp lại thành một nhóm nhỏ, cùng nhau đến sống chung ở một ngôi nhà thông thường, có sự trợ giúp của nhân viên chuyên nghiệp.

(Dưới đây là ví dụ về sơ đồ của một Group home có 2 tầng, mỗi tầng là một nhà có được đặt tên, tầng 1 là nhà Nanohana, tầng 2 là nhà Tsukushi. Màu tím ô nhỏ hàng hiên và tím ô to là bếp, màu vàng là lối vào, màu xanh rêu đậm là văn phòng, màu xanh dương đậm là nhà vệ sinh, màu xanh nhạt là phòng tắm, màu vàng đậm là phòng sinh hoạt chung, phần màu be nhạt là phòng riêng của các cá nhân. Tầng 2 chỗ màu xanh nhạt là cầu thang – Phần trong ngoặc là chú thích của người dịch)

Khuyết tật thì có Khuyết tật của cá nhân và Khuyết tật của xã hội.

Khuyết tật của cá nhân là khuyết tật về cơ thể, về trí tuệ, khuyết tật về thần kinh của con người.

Khuyết tật xã hội có nghĩa là những người khuyết tật gặp nhiều khó khăn khác nhau trong sinh hoạt ngoài xã hội.

Cả ở Nhật Bản và ở Việt Nam đều vẫn còn những nhận thức chưa đúng về trẻ khuyết tật, còn có khoảng cách về trình độ nhận thức. Những cái đó là khuyết tật xã hội. Ở Việt Nam, trẻ khuyết tật chưa thể đến trường học được. Và còn nhiều những khuyết tật của xã hội như sau khi học ở trường xong thì trẻ khuyết tật không có chỗ nào để làm việc.

Các hoạt động của Hội cha mẹ trẻ tự kỷ có vai trò quan trọng để làm giảm bớt các khuyết tật của xã hội này.

Bài viết của Mr. Kuroda Yutaka dành cho Nhóm lớn của CLB Gia đình trẻ tự kỷ Hà Nội

Tình nguyện viên người Nhật Bản – Japan Overseas Cooperation Volunteer Occupational Therapist