Tâm lý của trẻ khi cha mẹ ly hôn sẽ có rất nhiều xáo trộn và thay đổi. Hiểu được đặc điểm tâm lý của trẻ sẽ giúp cha mẹ biết cách ứng xử phù hợp, từ đó giúp con vượt qua những tổn thương khi gia đình tan vỡ. Hãy tham khảo bài viết sau đây để hiểu rõ về những đặc điểm tâm lý của bé ngay nhé.

Đặc điểm tâm lý của trẻ khi cha mẹ ly hôn

Những bất đồng và mâu thuẫn sâu sắc trong cuộc sống vợ chồng sẽ lên đến đỉnh điểm và kết thúc bằng quyết định ly hôn. Khi bước vào cuộc sống hôn nhân, ai cũng mong muốn mình và người ấy có thể đồng hành cùng nhau vượt qua chặng đường dài.

Tuy nhiên, cuộc sống luôn có những biến cố bất ngờ và đôi khi hành trình phải dừng lại sớm hơn dự định.

Ly hôn là một quyết định khó khăn đối với mọi cặp vợ chồng – đặc biệt là những cặp vợ chồng đã có con. Đối mặt với sự đổ vỡ của hôn nhân, khó tránh khỏi cảm giác buồn bã, đau khổ. Người lớn thường biết cách kiềm chế cảm xúc và chống chọi lại những tổn thương.

Ngược lại, trẻ hoàn toàn không hiểu quyết định của cha mẹ nên thường gặp sang chấn tâm lý lâu dài.

Biết rằng ly hôn là lựa chọn cuối cùng cho một cuộc hôn nhân không thể cứu vãn, nhưng sau quyết định này, tâm lý của những đứa trẻ sẽ bị ảnh hưởng nặng nề. Vì vậy, các cặp vợ chồng sắp ly hôn cần chuẩn bị kỹ lưỡng để có cách xử lý triệt để nhất.

Chỉ bằng cách này, tổn thương tâm lý của trẻ mới có thể giảm bớt và không để lại hậu quả nghiêm trọng. Để có biện pháp xử lý phù hợp, cần hiểu rõ đặc điểm tâm lý của con cái khi cha mẹ ly hôn:

Khó chịu và khó kiểm soát cảm xúc

Phản ứng đầu tiên của trẻ khi nghe tin bố mẹ ly hôn là bực bội, tức giận, thậm chí hoảng sợ – đặc biệt ở trẻ dưới 10 tuổi. Lúc này, trẻ thường nghĩ rằng bố mẹ ly hôn sẽ bỏ rơi và không quan tâm đến mình. Phản ứng của trẻ phụ thuộc vào độ tuổi và sự chăm sóc, bảo vệ của gia đình đối với trẻ.

Nếu trước đây, những đứa trẻ được gia đình cưng chiều quá mức sẽ có phản ứng gay gắt hơn những đứa trẻ được giáo dục tính tự lập, mạnh mẽ.

Tính hay cáu gắt, nóng nảy cũng có thể xuất phát từ sự thay đổi của môi trường sống. Sau khi cha mẹ ly hôn, đứa trẻ phải sống với cha hoặc mẹ, vì vậy hoàn cảnh sống sẽ thay đổi đáng kể. Những thay đổi này có ảnh hưởng rất lớn đến trẻ em – đặc biệt là trẻ em dưới 10 tuổi.

Nhiều trẻ thể hiện rõ ràng những cảm xúc không ổn định của mình khi ngủ thông qua các hành vi như trằn trọc, khó ngủ, la hét khi ngủ,… Phải mất một thời gian dài trẻ mới có thể trấn tĩnh lại tinh thần. Vì vậy, các bậc phụ huynh cần đặc biệt quan tâm đến con em mình trong thời gian này.

Nếu có thể, hãy thông báo trước cho con về việc ly hôn, nhưng tránh thay đổi nơi ở. Tốt nhất cha mẹ nên sống thử một thời gian ngắn để trẻ quen dần, vì sự tấn công từ việc cha mẹ ly hôn cùng với những thay đổi đột ngột của hoàn cảnh sống có thể gây tổn thương tâm lý sâu sắc cho trẻ nhỏ.

Tự dằn vặt bản thân

Sau khi trải qua những cảm xúc tức giận và cáu kỉnh, trẻ có thể phát triển cảm giác tội lỗi và tự ti. Có em cho rằng do mình hư, học không giỏi, không nghe lời bố mẹ nên bố mẹ bỏ đi. Tư duy này đeo bám trẻ lâu ngày khiến trẻ đau đớn, mệt mỏi, lo lắng và rất khó duy trì kết quả học tập như trước.

Trẻ em có thể không chia sẻ cảm giác tội lỗi của mình. Trong trường hợp này, mặc cảm sẽ kéo dài, khiến trẻ tự dằn vặt bản thân và bi quan, buồn bã vô cùng. Nếu không được khắc phục sớm, trẻ sẽ phải đối mặt với rất nhiều vấn đề về tâm lý như căng thẳng thần kinh, trầm cảm, rối loạn lo âu, v.v.

Tâm lý nhạy cảm

Đặc điểm tâm lý của trẻ em khi bố mẹ ly hôn là nhạy cảm quá mức. Khi con cái biết chuyện cha mẹ ly hôn, chúng thường phản ứng dữ dội, và những cảm xúc này có thể giảm dần sau một thời gian. Tuy nhiên, những tổn thương tâm lý của trẻ vẫn chưa được chữa lành hoàn toàn.

Vì vậy, trẻ vẫn sẽ có sự nhạy cảm nhất định với mọi thứ diễn ra trong cuộc sống. Cha mẹ có thể dễ dàng nhận thấy con mình trở nên buồn chán, kém vui vẻ và ít quan tâm đến mọi thứ xung quanh – ngay cả những sở thích trước đây của chúng.

Đối mặt với những sự kiện bất ngờ, trẻ có thể phản ứng thái quá do tâm lý nhạy cảm đã có từ trước. Sự nhạy cảm quá mức có thể khiến trẻ khó kết bạn, đặc biệt khi phải chuyển trường hoặc nơi ở.

Tâm lý nhạy cảm là phản ứng thường thấy của con cái khi bố mẹ ly hôn. Đặc biệt, sự nhạy cảm của trẻ nhỏ thường rõ rệt hơn. Ngược lại, trẻ lớn từ 15 tuổi trở lên có thể phần nào kiểm soát được sự nhạy cảm của bản thân và thường âm thầm chịu đựng những tổn thương và cảm xúc tiêu cực thay vì phản ứng thái quá như trẻ nhỏ.

Vì đã có thể thấu hiểu đời sống nên con cái phần nào hiểu được lý do bố mẹ ly hôn và biết mình phải làm gì để có thể vượt qua nỗi mất mát này.

Cảm thấy cô đơn, bơ vơ

Nếu trước đây, trẻ em được sống trong vòng tay yêu thương của gia đình, được quan tâm, chia sẻ, chiều chuộng thì khi đối mặt với cảnh thiếu vắng cha mẹ, trẻ không tránh khỏi cảm giác cô đơn, trống trải.

Trên thực tế, dù cha / mẹ có cố gắng bù đắp thế nào thì vẫn không thể thay thế được vị trí của người kia. Vì vậy, tâm lý chung của những đứa trẻ khi bố mẹ ly hôn là cảm thấy khá cô đơn, buồn bã và ít muốn giao tiếp với những người xung quanh.

Nhiều người con cố gắng giúp bố mẹ quay lại với nhau vì muốn cả gia đình được sống hạnh phúc như xưa. Tuy nhiên, điều này không mang lại bất kỳ thay đổi nào. Bởi khi đi đến quyết định ly hôn, cả hai đã suy nghĩ rất kỹ và không thể tìm ra giải pháp cho những mâu thuẫn sâu sắc đang hiện hữu trong cuộc sống.

Khi các nỗ lực giải cứu không mang lại bất kỳ thay đổi nào, trẻ em thường cảm thấy bất lực và tuyệt vọng. Cảm xúc này thường đi kèm với buồn bã, bi quan, cảm giác tội lỗi và tủi thân.

Đối với những trẻ có nhân cách yếu và nhạy cảm, những đòn tấn công từ việc cha mẹ ly hôn có thể khiến trẻ trở nên trầm lặng, sống khép kín và không muốn nói chuyện, chia sẻ với ai.

Mất niềm tin vào mọi thứ

Trong mắt trẻ thơ, gia đình gần như là toàn bộ cuộc sống. Vốn dĩ, ý nghĩa thực sự của gia đình là sự đoàn kết, chia sẻ và là chỗ dựa vững chắc nhất cho con cái. Vậy nên, khi gia đình tan vỡ, không chỉ người lớn mà trẻ nhỏ cũng mất niềm tin vào mọi thứ.

Sự đổ vỡ từ những điều tưởng chừng như chắc chắn khiến trẻ trở nên bi quan, tuyệt vọng và không còn niềm tin vào cuộc sống. Tình trạng này thường gặp ở những đứa trẻ được gia đình chăm sóc, nuông chiều ngay từ nhỏ, cha mẹ biết cách kiềm chế nên không bao giờ cãi nhau trước mặt con cái.

Tuy nhiên, vì không có dấu hiệu báo trước nên đôi khi trẻ bị sốc khi nhận được thông báo bố mẹ ly hôn. Trong khi đó, những đứa trẻ chứng kiến cảnh cha mẹ xung đột và bất đồng hàng ngày có thể dễ dàng chấp nhận sự thật này hơn.

Mất niềm tin vào mọi thứ ảnh hưởng sâu sắc đến tâm lý và cuộc sống của trẻ. Vì thiếu sự tin tưởng nên trẻ thường không có ý định kết bạn, có xu hướng sống cô lập, tách biệt và ít chia sẻ. Nếu không được khắc phục sớm, trẻ lớn lên sẽ gặp rất nhiều phiền toái trong cuộc sống.

Hình thành tâm lý chống đối

Một số trẻ nảy sinh tâm lý thù địch khi cha mẹ ly hôn. Tâm lý và hành vi đối lập có thể là cách để trẻ thu hút sự chú ý. Điều này bắt nguồn từ suy nghĩ bị bỏ rơi và trở thành người thừa trong cuộc sống tương lai của các bậc cha mẹ.

Tuy nhiên, đối mặt với hành vi thù địch, rất ít người hiểu được tâm lý của con mình và thường có phản ứng đổ lỗi chung là cho rằng trẻ hư.

Trẻ cũng có thể nảy sinh tâm lý thù địch vì việc cha mẹ ly hôn làm phá vỡ mọi kế hoạch tương lai của trẻ. Ví dụ, một đứa trẻ định thi vào trường chuyên nhưng phải chuyển trường, xa cách bạn bè.

Trong trường hợp này, con cái thường cho rằng cha mẹ chỉ nghĩ đến mình mà không nghĩ đến con cái nên quyết định ly hôn, hủy hoại cuộc đời của con cái.

Sợ hôn nhân và sự ràng buộc

Sống trong một gia đình không trọn vẹn khiến trẻ nảy sinh tâm lý sợ hãi hôn nhân và cam kết. Vì con cái lo lắng rằng gia đình nhỏ của mình cũng có thể tan vỡ như cuộc hôn nhân của bố mẹ. Tâm lý này rất phổ biến ở những đứa trẻ có bố mẹ ly hôn, gia đình không hạnh phúc, thường xuyên xảy ra bất đồng, cãi vã.

Hơn nữa, do không sống chung với cả cha lẫn mẹ nên con cái hoàn toàn không hiểu được ý nghĩa của hôn nhân. Vì vậy, con cái cảm thấy rằng hôn nhân đôi khi là không cần thiết, thậm chí đây là nguồn gốc của đau khổ, mất mát và chúng không muốn con mình phải đối mặt với điều tương tự.

Chuẩn bị tâm lý cho con cái khi cha mẹ ly hôn

Con cái là những người chịu nhiều tổn thương nhất từ quyết định ly hôn. Tuy nhiên, không ít trường hợp bố mẹ phải đi đến quyết định này vì không thể dung hòa và tiếp tục chung sống. Để giảm bớt những ảnh hưởng xấu đến tâm lý của con cái, các cặp vợ chồng có ý định ly hôn cần chuẩn bị trước tâm lý cho con thông qua các biện pháp sau:

Chọn thời điểm ly hôn phù hợp (tránh những giai đoạn quan trọng như con thi học kỳ, thi chuyển cấp hay khi con vừa trải qua tổn thương trong tình yêu, bạn bè,…)
Nói chuyện thẳng thắn với con về việc bố mẹ ly hôn và nói rõ lý do để con hiểu. Tuy nhiên, cả hai không nên chỉ trích và đổ lỗi cho những lỗi lầm, những điểm chưa tốt của nhau trước mặt con cái.
Tránh thay đổi môi trường sống đột ngột của con bạn sau khi ly hôn. Tốt nhất là cho trẻ một khoảng thời gian để bình tĩnh lại trước khi đối mặt với hàng loạt thay đổi trong cuộc sống.
Hãy lắng nghe những chia sẻ của con cái và bày tỏ sự đồng cảm với mong muốn chúng có thể hiểu được nỗi lòng của bố mẹ.
Hãy chú ý đến những biểu hiện bất thường của trẻ và nên xử lý nhẹ nhàng, thay vì mắng mỏ hay giáo dục trẻ quá nghiêm khắc.
Sau khi ly hôn, cha mẹ cần dành thời gian cho con cái. Sự quan tâm, chăm sóc sẽ giúp trẻ hiểu rằng, dù gia đình không còn chung sống như xưa nhưng cha mẹ vẫn luôn dành tình yêu thương và sự quan tâm đến con cái.
Bạn có thể xoa dịu tâm lý của con mình bằng những câu nói hàn gắn như “Từ nay về sau con sẽ có hai mái nhà”, “Dù không còn chung sống nhưng con luôn là điều quý giá nhất”, “Ly hôn không phải lúc nào cũng là điều xấu”,… Sự mềm mỏng, nhẫn nại của cha mẹ sẽ giúp con cái hiểu hơn và biết cách vượt qua những tổn thương khi gia đình tan vỡ.

Hy vọng qua bài viết, bạn đọc đã hiểu rõ hơn về đặc điểm tâm lý của con cái khi bố mẹ ly hôn. Ngoài sự tác động của cha mẹ, các thành viên khác trong gia đình cũng cần có cách ứng xử phù hợp để giúp trẻ nhanh chóng ổn định tâm lý.