Trầm cảm ở trẻ em: Nguyên nhân, biểu hiện và hướng điều trị

Trầm cảm ở trẻ em là tình trạng rối loạn tâm trạng, khiến trẻ thường xuyên cảm thấy buồn bã, chán nản, không còn hứng thú với các hoạt động bên ngoài, kể cả những việc mình từng yêu thích. Tình trạng này nếu kéo dài sẽ ảnh hưởng đến suy nghĩ, tình cảm và hành vi của trẻ.

Các rối loạn trầm cảm thường gặp ở trẻ em

Trầm cảm là một căn bệnh phổ biến có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai, nhưng tỷ lệ mắc bệnh ở trẻ em có phần thấp hơn so với người lớn. Tuy nhiên, con số này ngày càng tăng do trẻ chịu nhiều tác động từ gia đình, môi trường, bạn bè, học tập. Theo nghiên cứu của các bác sĩ chuyên khoa tâm thần, hiện nay bệnh trầm cảm ở trẻ em được chia thành 3 dạng như sau:

1. Rối loạn tâm trạng hỗn hợp

Trẻ em trong độ tuổi từ 6 đến 10 có nhiều khả năng bị rối loạn tâm trạng hỗn hợp. Tình trạng này liên quan đến cảm giác khó chịu, không hài lòng với một hoặc nhiều sự kiện hoặc hành vi và xảy ra liên tục trong một thời gian dài. Khi trẻ mắc phải hiện tượng này, trẻ sẽ có những biểu hiện như chống đối, chống đối, tăng động hoặc mắc chứng rối loạn lo âu.

Trẻ bị rối loạn tâm trạng hỗn hợp thường sẽ có những biểu hiện biến thái đối với những sự việc xảy ra xung quanh, thường trẻ sẽ tức giận, cáu gắt, đôi khi có những hành vi tự làm hại bản thân. yêu bản thân hoặc những người xung quanh bạn. Tuy mức độ bệnh nặng nhẹ nhưng tần suất xuất hiện các triệu chứng cũng có phần khác nhau, ít nhất là khoảng 3 lần / tuần. Tuy nhiên, hầu hết những lời trêu chọc này đều phi lý, không hợp ngữ cảnh.

2. Rối loạn khí sắc

Khi trẻ bị ù tai dai dẳng, kéo dài trong nhiều ngày cũng có thể là biểu hiện của bệnh trầm cảm hoặc tức giận khó kiềm chế. Ngoài ra, nhiều trẻ còn có thêm một số triệu chứng như đau đầu, khó ăn, chán ăn, bỏ bữa hoặc ăn không kiểm soát ảnh hưởng đến cân nặng, cơ thể thường xuyên mệt mỏi, uể oải, luôn cảm thấy mệt mỏi. cảm thấy chán nản, bi quan với cuộc sống. Tuy nhiên, các trường hợp rối loạn khí sắc ở trẻ em ít gặp hơn các dạng trầm cảm khác nhưng thời gian kéo dài có thể kéo dài nhiều năm.

3. Rối loạn trầm cảm chủ yếu

Khi trẻ rơi vào trạng thái rối loạn trầm cảm chủ yếu, trẻ sẽ có những triệu chứng điển hình, kéo dài khoảng một tuần liên tiếp. Theo thống kê, loại trầm này thường xuất hiện ở lứa tuổi dậy thì. Một số triệu chứng thường gặp của bệnh nhân là:

• Tâm trạng lúc nào cũng thấy buồn, không có niềm vui.
• Mệt mỏi, uể oải, thiếu năng lượng.
• Rối loạn ăn uống, thay đổi cân nặng bất thường.
• Khó ngủ, đau đầu.
• Khó quyết định, đưa ra lựa chọn, không thể tập trung.
• Mất hứng thú với mọi thứ xung quanh.
• Cảm thấy thất vọng, cảm thấy không có giá trị, bị ghét mọi lúc.
• Nghĩ đến cái chết và có ý định tự tử.

Nguyên nhân trầm cảm ở trẻ em

Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến bệnh trầm cảm ở trẻ em. Một số nguyên nhân phổ biến nhất là:

• Di truyền: Yếu tố di truyền cũng đã được công nhận là một trong những nguyên nhân có thể gây ra bệnh trầm cảm ở trẻ em. Theo thống kê, khoảng 40% trường hợp trầm cảm ở trẻ em có liên quan đến yếu tố di truyền. Thông thường, trẻ em trong độ tuổi từ 1 đến 6 có nguy cơ bị trầm cảm rất cao nếu trong gia đình có người mắc phải căn bệnh khủng khiếp này.
• Áp lực học tập: Học hành quá nhiều và thời gian học tập eo hẹp cũng khiến trẻ gặp nhiều áp lực, căng thẳng. Thông thường, trẻ bị trầm cảm do nguyên nhân này xuất phát từ việc nhà trường và cha mẹ đặt quá nhiều áp lực, mục tiêu học tập. Có những trường hợp các em không có thời gian nghỉ ngơi, vui chơi và làm các hoạt động giải trí mà mình yêu thích, phần lớn thời gian của các em tập trung vào việc học. Điều này khiến trẻ bị ám ảnh trong việc học, gây nhiều sợ hãi, căng thẳng, khiến trẻ dễ rơi vào trạng thái trầm cảm.
• Bị áp đặt: Thông thường, cha mẹ sẽ muốn hướng con cái theo ý mình hoặc tự quyết định các hoạt động học tập, vui chơi, giải trí của mình. Điều này nếu xảy ra ở mức độ quá khích sẽ vô tình tạo ra rào cản cho trẻ, hạn chế sự phát triển tự nhiên của trẻ, khiến trẻ cảm thấy không được tôn trọng, lâu dần có biểu hiện chống đối, chống đối.
• Bạo lực học đường: Mặc dù hiện nay bạo lực học đường đã được kiểm soát tốt nhưng một số trường hợp vẫn là nạn nhân của tệ nạn này. Đặc biệt hơn, trẻ bị bạo lực học đường ít khi chia sẻ, có xu hướng tự gánh chịu và luôn cảm thấy hoảng sợ. Nếu tình trạng này diễn ra thường xuyên sẽ khiến trẻ trở nên ám ảnh, sợ hãi, rụt rè, ngại giao tiếp, lâu dần sẽ tự cô lập mình.
• Ảnh hưởng từ gia đình: Theo nghiên cứu của các chuyên gia tâm lý, hầu hết các trường hợp trẻ em sống trong gia đình hạnh phúc, êm ấm sẽ có tỷ lệ mắc bệnh trầm cảm rất thấp. Ngược lại, những đứa trẻ sinh ra và lớn lên trong một gia đình không hạnh phúc, cha mẹ thường xuyên cãi vã, con cái không nhận được tình yêu thương, thường xuyên bị la mắng, bạo hành,… sẽ có nguy cơ mắc hội chứng này rất cao. trầm cảm ở trẻ em.
• Tác động từ môi trường: Trẻ rất khó thích nghi ngay với môi trường mới nên nếu phải di chuyển thường xuyên cũng sẽ ảnh hưởng đến tâm lý, tình cảm của trẻ. Ngoài ra, nếu trẻ được sống trong môi trường không lành mạnh, trẻ rất dễ nảy sinh những suy nghĩ tiêu cực.
• Sốc tâm lý: Khả năng chịu đựng của trẻ thường không cao, vì vậy nếu trẻ phải chứng kiến ​​hoặc trải qua một cú sốc lớn như mất người thân, thất học, bị lạm dụng tình dục, bố mẹ ly hôn,… sẽ khiến trẻ dễ bị trầm cảm.

Theo thống kê từ các trường hợp mắc bệnh trầm cảm ở trẻ em, hầu hết trẻ từ 1 đến 6 tuổi khi mắc bệnh đều do yếu tố di truyền. Đối với trẻ từ 6 đến 12 tuổi thường sẽ gặp các nguyên nhân khác như học hành, gia đình, môi trường khiến trẻ cảm thấy áp lực, căng thẳng, mất cân bằng về mặt cảm xúc.

Biểu hiện của bệnh trầm cảm ở trẻ em

Trầm cảm là một căn bệnh khủng khiếp, nó tiềm ẩn nhiều nguy cơ ảnh hưởng đến suy nghĩ, cảm xúc, hành vi của trẻ. Thời gian kéo dài sẽ khiến trẻ bị suy nhược thể chất, ảnh hưởng không tốt đến sự phát triển tự nhiên của trẻ. Vì vậy, việc tìm hiểu và biết những biểu hiện của bệnh trầm cảm ở trẻ em là vô cùng quan trọng. Khi trẻ có những biểu hiện dưới đây và kéo dài trong một thời gian thì khả năng cao là trẻ đã bị trầm cảm.

• Khí sắc trầm buồn: Bệnh trầm cảm ở trẻ em thường biểu hiện bằng vẻ mặt buồn bã, chán nản, trẻ sẽ không còn hứng thú với các hoạt động bên ngoài. Đôi khi trẻ khóc rất nhiều mà không có lý do rõ ràng.
• Rối loạn giấc ngủ: Người bệnh thường có cảm giác lo lắng, căng thẳng làm ảnh hưởng đến giấc ngủ. Trẻ sẽ khó đi vào giấc ngủ, ngủ không sâu giấc, hay giật mình, quấy khóc về đêm.
• Thay đổi thói quen ăn uống hoặc bú mẹ: Trẻ nhỏ sẽ bị rối loạn khẩu phần ăn hàng ngày, thường biếng ăn, bỏ bữa, ăn không ngon, hoặc cũng có trường hợp trẻ bỏ bú hoặc ăn không kiểm soát. , từ đó trọng lượng cũng thay đổi đáng kể.
• Mất tập trung, trí nhớ giảm sút: Thông thường, trẻ nhỏ sẽ có khả năng ghi nhớ và quan sát tốt hơn. Tuy nhiên, khi trẻ bị trầm cảm sẽ gây suy giảm trí nhớ, đặc biệt trẻ đã đi học sẽ khó tập trung và chú ý lâu vào một số hoạt động, ảnh hưởng đến kết quả học tập. thực hành và cuộc sống hàng ngày của trẻ em.
• Sợ giao tiếp: Trẻ bị trầm cảm có xu hướng muốn cô lập bản thân, ngại giao tiếp với mọi người xung quanh, ít nói, nhút nhát. Thường thì trẻ sẽ cảm thấy sợ hãi khi phải tiếp xúc với người lạ, trẻ luôn muốn ngồi yên, đặc biệt là những nơi tối tăm, ít ánh sáng.
• Mất hứng thú: Hầu hết trẻ em bị trầm cảm đều mất đi niềm vui và hứng thú đối với các hoạt động diễn ra xung quanh chúng, bao gồm cả những trò chơi mà chúng từng yêu thích. Trẻ lười vận động, hầu như không muốn làm bất cứ việc gì, ngay cả những việc đơn giản.
• Chậm phát triển nhận thức: Hầu hết các trường hợp trầm cảm ở trẻ em đều dẫn đến chậm phát triển nhận thức và tư duy. Thông thường trẻ sẽ chậm nói, đi, đứng,… so với các bạn cùng lứa tuổi.

Hướng dẫn điều trị trầm cảm ở trẻ em

Tùy vào tình trạng sức khỏe và mức độ triệu chứng của mỗi người mà bác sĩ chuyên khoa sẽ tư vấn và áp dụng các biện pháp điều trị phù hợp nhất. Thông thường những trường hợp trầm cảm nhẹ ở trẻ em sẽ được khuyến khích cải thiện tại nhà. Tuy nhiên, nếu các triệu chứng của bệnh xuất hiện ngày càng nặng thì trẻ cần kết hợp nhiều biện pháp với nhau và áp dụng trong thời gian dài.

Một số phương pháp hỗ trợ điều trị bệnh trầm cảm ở trẻ em như:

1. Hỗ trợ cải thiện tại nhà

Thông thường, nếu bệnh trầm cảm ở trẻ em vẫn có thể kiểm soát được, các bác sĩ chuyên khoa sẽ hướng dẫn người bệnh những cách hỗ trợ điều trị tại nhà. Lúc này người bệnh không phải sử dụng thuốc điều trị.

• Thay đổi chế độ ăn uống: Cha mẹ nên chú ý thay đổi và thiết lập cho con một chế độ ăn uống khoa học và lành mạnh. Bổ sung vào thực đơn của trẻ những thực phẩm dễ tiêu hóa, giàu vitamin và khoáng chất để giúp cơ thể và não bộ hoạt động tốt hơn. Hạn chế dung nạp quá nhiều đồ ăn nhiều dầu mỡ, đồ hộp, đồ ăn chế biến sẵn, đồ cay nóng, nêm nếm nhiều gia vị….
• Tập thể dục thể thao: Hàng ngày mẹ hãy cùng bé vận động nhẹ nhàng bằng những bài thể dục thể thao đơn giản như chạy bộ, bơi lội, đạp xe,… Cha mẹ nên tập cho con thói quen vận động mỗi ngày, tránh để trẻ rơi vào trạng thái thụ động sẽ khiến tình trạng tệ hơn.
• Sắp xếp thời gian học tập, thư giãn: Giảm bớt áp lực học hành, cho bé thời gian thư giãn, vui chơi, nghỉ ngơi trong ngày.
• Tạo niềm vui cho trẻ: Cha mẹ có thể cho con tham gia các câu lạc bộ, các hoạt động vui chơi, giải trí dựa trên sở thích của con. Điều này sẽ giúp trẻ có những hoạt động mới, giảm bớt áp lực, căng thẳng, cải thiện các triệu chứng của bệnh.
• Chú ý đến giấc ngủ: Giấc ngủ cũng là một yếu tố quan trọng liên quan đến hoạt động của não bộ. Người bệnh nên tập thói quen ngủ trước 10 giờ tối và ngủ đủ 8 giờ. Nên cho trẻ ngủ trong không gian yên tĩnh, thoáng mát, thoải mái để giấc ngủ được trọn vẹn hơn.
• Tâm sự, chia sẻ với con: Đa số trẻ bị trầm cảm đều muốn sống khép mình, ngại giao tiếp, chia sẻ. Vì vậy, cha mẹ hãy kiên trì và trò chuyện nhiều hơn để giúp con thoải mái, có thể tâm sự những khúc mắc trong lòng, từ đó giảm bớt áp lực.

2. Sử dụng thuốc Tây y

Đối với những trường hợp bệnh trầm cảm ở trẻ ở giai đoạn nặng hơn, các triệu chứng của bệnh xuất hiện liên tục và biểu hiện với mức độ nặng, các bác sĩ chuyên khoa sẽ chỉ định sử dụng thêm một số loại thuốc điều trị. . Với phương pháp này, các triệu chứng của bệnh trầm cảm sẽ nhanh chóng được kiểm soát và thuyên giảm sau một thời gian.

Tuy nhiên, hầu hết các loại thuốc chống trầm cảm đều có tác dụng phụ ảnh hưởng đến người bệnh như buồn nôn, chóng mặt, mệt mỏi, buồn ngủ… phải tuân thủ nghiêm ngặt theo chỉ định của bác sĩ để đảm bảo an toàn và giúp tình trạng bệnh được cải thiện tốt hơn.

Đặc biệt, cha mẹ không nên tự ý mua thuốc cho con sử dụng, không dùng đơn thuốc của người khác để bôi cho con. Ngoài ra, trong quá trình điều trị, không được tự ý tăng giảm liều lượng, nếu cơ thể xuất hiện bất kỳ triệu chứng bất thường nào cần báo ngay cho bác sĩ chuyên khoa để có biện pháp phòng tránh kịp thời.

3. Tâm lý trị liệu

Tâm lý trị liệu là phương pháp hỗ trợ điều trị các bệnh trầm cảm, rối loạn lo âu, ám ảnh cưỡng chế,… được đánh giá cao về tính hiệu quả và an toàn. Với phương pháp này, bệnh nhân sẽ được cải thiện một cách tự nhiên, không gây tác dụng phụ hay để lại biến chứng sau quá trình chữa bệnh. Các chuyên gia sẽ sử dụng các kỹ thuật chuyên môn để nói chuyện, giao tiếp với bệnh nhân nhằm bóc tách thông tin, từ đó biết được các nguyên nhân gây ra bệnh trầm cảm.

Đặc biệt đối với trẻ bị trầm cảm, trẻ thường sẽ được áp dụng các phương pháp bằng tranh, ảnh để chẩn đoán và hiểu được tâm trạng, cảm xúc, ám ảnh của trẻ. Với những phương pháp này, các chuyên gia tâm lý sẽ giúp khắc phục dần các triệu chứng của bệnh, giúp cân bằng cảm xúc và tâm trạng, xóa bỏ nỗi sợ hãi, lo lắng của trẻ.

Tuy nhiên, để phương pháp này chữa bệnh trầm cảm ở trẻ hiệu quả nhất thì cha mẹ cũng phải lựa chọn cơ sở điều trị uy tín. Các bác sĩ tay nghề cao, giàu kinh nghiệm sẽ nắm vững tay nghề để giúp bệnh nhân hồi phục một cách an toàn và tự nhiên nhất.

Bệnh trầm cảm ở trẻ em tuy không phải là tình trạng quá phổ biến nhưng cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ khiến trẻ ảnh hưởng xấu đến cảm xúc, hành vi, nhận thức và sức khỏe. Cha mẹ nên chú ý quan sát để có thể kịp thời nhận thấy những biểu hiện bất thường của con mình, điều này sẽ giúp quá trình điều trị được thuận lợi hơn, hạn chế tối đa những hậu quả nghiêm trọng.