Trầm cảm theo mùa là gì? Dấu hiệu nhận biết và 3 cách xử lý

Bệnh trầm cảm theo mùa có xu hướng xuất hiện vào cuối thu – đầu đông và có thể tiếp diễn trong một thời gian sau đó nếu không có biện pháp can thiệp kịp thời. Người mắc bệnh này thường cảm thấy cạn kiệt sức lực, tinh thần sa sút, mệt mỏi, không muốn giao tiếp với ai và đôi khi có ý định tự tử. Người bệnh cần có những biện pháp can thiệp kịp thời để tránh những hậu quả xấu khác có thể xảy ra.

Trầm cảm theo mùa là gì?

Bạn có bao giờ cảm thấy buồn bã, mệt mỏi, ủ rũ vào mùa đông hay lúc nào cũng thèm ăn, cạn kiệt năng lượng, không muốn làm việc gì khác mà chỉ muốn nằm nghỉ vào thời điểm chuyển mùa? Đây rất có thể là dấu hiệu của bệnh trầm cảm theo mùa mà nhiều người đang gặp phải, đặc biệt là các du học sinh sống ở vùng lạnh, sống xa đường xích đạo.

Trầm cảm theo mùa (SAD) thường xảy ra vào mùa đông nên còn được gọi là chứng trầm cảm mùa đông – Winter Depression. Bệnh thường có tính chất chu kỳ, xuất hiện vào mùa đông hàng năm và có thể tái phát nhiều lần. Một dạng hiếm hơn là trầm cảm mùa hè, thường bắt đầu vào cuối mùa xuân / đầu mùa hè và kết thúc vào mùa thu.

Các triệu chứng của Trầm cảm theo mùa thường khá mơ hồ, đôi khi chỉ kéo dài trong thời gian ngắn nên không phải ai cũng có thể nhận biết sớm. Người bệnh thường cảm thấy ủ rũ, mệt mỏi, ăn không ngon, không muốn làm bất cứ việc gì vào thời điểm mùa đông. Vì vậy, nhiều người nghĩ rằng thay đổi thời tiết khiến cơ thể mệt mỏi mà không biết rằng đó là dấu hiệu của các vấn đề về tâm lý, tinh thần.

Nguyên nhân của bệnh trầm cảm theo mùa

Trên thực tế, các nhà khoa học vẫn chưa chắc chắn điều gì chính xác gây ra chứng trầm cảm theo mùa. Chúng ta đều nghĩ rằng nguyên nhân gây ra bệnh trầm cảm là do những áp lực về tinh thần, sang chấn tâm lý, stress nặng, gặp trục trặc trong tình cảm mà không biết rằng đôi khi thời tiết cũng ảnh hưởng trực tiếp đến tâm trạng của chúng ta. Điều này cho thấy rõ rằng bạn có nhiều khả năng cảm thấy buồn hơn vào ngày mưa và vui hơn vào một ngày trời quang đãng.

Trầm cảm theo mùa thường gặp ở nữ giới nhiều gấp 4 lần so với nam giới do bản chất của phụ nữ vốn rất “đa sầu, đa cảm” nên yếu tố thời tiết dễ ảnh hưởng tiêu cực đến suy nghĩ của họ, nhưng nghiên cứu cũng chỉ ra rằng mức độ bệnh ở nam giới thường nặng hơn. Theo các nhà khoa học, các yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh trầm cảm theo mùa bao gồm

• Thiếu ánh sáng mặt trời: vào mùa hè, ánh nắng nhiều hơn thường khiến bạn cảm thấy năng động hơn và ngược lại, mùa thu và mùa đông thường ít ánh sáng, thời tiết thường âm u, dịu dàng khiến cảm xúc dễ đi. xuống nhiều hơn. Theo đó, các lý thuyết này cũng giải thích rằng yếu tố này có liên quan đến các hormone sinh học trong não. Ít ánh sáng mặt trời cũng làm giảm mức serotonin, giúp não bình tĩnh, tập trung và thư giãn; đồng thời tăng melatonin – chất dẫn truyền thần kinh gây buồn ngủ. Sự xáo trộn giữa hai hoạt chất này làm mất cân bằng đồng hồ sinh học, tâm trạng mất cân bằng nên rất dễ rơi vào trạng thái trầm cảm. Ngoài ra, việc thiếu hụt vitamin D từ ánh sáng mặt trời trong mùa đông do thường xuyên ở trong nhà tránh rét cũng là nguyên nhân khiến lượng serotonin bị sụt giảm nghiêm trọng.
• Di truyền: Những người có tiền sử gia đình gặp các vấn đề tâm lý như trầm cảm và rối loạn lo âu có nhiều khả năng bị Trầm cảm theo mùa hơn.
• Môi trường sống: Bệnh có xu hướng xuất hiện nhiều ở những người sống ở Châu Âu, vùng lạnh giá, nằm xa đường xích đạo, ít ánh sáng mặt trời, thường có nhiệt độ thấp quanh năm. Vì vậy, những du học sinh mới chưa quen với đồng hồ sinh học kết hợp với những tác động của môi trường, sự cô đơn thường rất dễ mắc chứng trầm cảm theo mùa.
• Tuổi tác: Thống kê cho thấy tỷ lệ mắc bệnh thường gặp ở người lớn, thanh niên, khá hiếm gặp ở trẻ em. Bởi có lẽ trẻ nhỏ vẫn còn khá ngây thơ, các yếu tố thời tiết như trời lạnh, nhiều mây có thể khiến chúng ta cảm thấy buồn ngủ, mệt mỏi nhưng thường không ảnh hưởng quá nhiều đến tâm trạng. Trong khi đó ở giới trẻ, người lớn vẫn còn những suy nghĩ, ước mơ và áp lực trong cuộc sống nên càng dễ rơi vào trầm ngâm.

Tuy nhiên, trái ngược với chứng trầm cảm mùa đông, nguyên nhân của chứng trầm cảm mùa hè liên quan đến nhiệt độ quá cao hoặc ánh sáng chói. Khi trời lạnh, muốn trốn trong phòng để tránh phải đối mặt với cái lạnh thấu xương, trong khi nhiệt độ quá cao so với mùa hè cũng khiến người bệnh cảm thấy khó chịu, dễ bực tức, bực bội. Các yếu tố cụ thể gây ra Trầm cảm theo mùa liên quan đến mùa hè như

• Nhiệt độ: nắng khiến cơ thể nóng bừng, đổ mồ hôi, không muốn ra ngoài vì sợ đen, sợ bỏng da .. Đồng thời, mồ hôi ra nhiều cũng khiến da dễ bết dính, tạo cảm giác bết dính. những người rất khó khăn. con gấu. Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng thời tiết nắng nóng khiến con người ít hoạt động hơn và chỉ muốn trốn vào những nơi có máy lạnh, tránh tiếp xúc với ánh nắng mặt trời càng nhiều càng tốt. Ngoài ra, nhiệt độ cao trong mùa hè cũng làm giảm cảm giác thèm ăn, chúng ta thường chỉ muốn ăn đồ lạnh, uống nhiều nước mà không có hứng thú ăn uống.
• Ánh sáng mạnh: Vào mùa đông, ánh sáng yếu khiến người bệnh cảm thấy mệt mỏi và buồn ngủ, còn mùa hè ánh sáng mạnh khiến người bệnh khó ngủ, dễ bị rối loạn giấc ngủ nếu không điều chỉnh nhiệt độ phù hợp. .
• Một số yếu tố khác: liên quan đến dị ứng, mặc cảm khi mặc đồ mùa hè, hoặc cũng có thể do gánh nặng chi tiêu trong các kỳ nghỉ.

Nhìn chung, cơ chế gây bệnh chủ yếu vẫn liên quan đến các yếu tố như thay đổi nhiệt độ, ánh sáng nên các yếu tố liên quan. Ngoài ra, những người tâm lý yếu, có tiền sử về các vấn đề tâm lý trước đó cũng rất dễ bị ảnh hưởng bởi yếu tố thời tiết. Việc hiểu rõ nguyên nhân gây bệnh sẽ giúp cho việc điều trị cũng như ngăn ngừa nguy cơ bệnh tái phát đạt kết quả tốt hơn.

Biểu hiện của bệnh trầm cảm theo mùa

Các triệu chứng của bệnh trầm cảm theo mùa khá đa dạng, tùy thuộc vào thời điểm trong năm, nhưng thường được đặc trưng bởi các triệu chứng trầm cảm như tâm trạng thấp, cảm giác chán nản, mệt mỏi, không muốn làm bất cứ điều gì, hy vọng lớn và đôi khi có cả những suy nghĩ tiêu cực.

Trầm cảm mùa thu đông

• Cảm thấy uể oải, thiếu năng lượng, không muốn làm bất cứ việc gì, khó thức dậy vào buổi sáng.
• Thèm ăn hơn bình thường, đặc biệt là thức ăn chứa nhiều carbohydrate như mì gói, chuối hoặc các món ngọt
• Có xu hướng tăng cân
• Không muốn ra khỏi nhà, không muốn nói chuyện với ai
• Dành phần lớn thời gian để ngủ, luôn trong trạng thái buồn ngủ
• Cảm thấy lo lắng, dễ giật mình, hoảng sợ
• Buồn lâu, dễ khóc và luôn trong tình trạng muốn khóc.
• Không quan tâm đến các hoạt động xã hội mặc dù họ đã từng thích nó
• Mất tập trung và trí nhớ, giảm khả năng xử lý thông tin
• Làm việc chậm chạp, kém hiệu quả, chân tay như không còn sức lực.
• Trở nên nhạy cảm hơn, đặc biệt là khi bị từ chối

Trầm cảm xuân hè

• Mệt mỏi, ủ rũ, luôn cảm thấy khó chịu
• Khó chịu, tức giận
• Mất ngủ, khó đi vào giấc ngủ, trằn trọc và thức giấc giữa đêm
• Chán ăn, ăn không ngon, thường chỉ muốn uống nước.
• Có xu hướng giảm cân
• Cảm giác bồn chồn, mất hứng thú và năng lượng
• Hạn chế ra khỏi nhà vì sợ nóng, chỉ muốn ở nơi thoáng mát.
• Tăng ham muốn tình dục

Hậu quả của bệnh trầm cảm theo mùa

Theo hầu hết các chuyên gia, bệnh trầm cảm theo mùa thường có xu hướng xuất hiện trong thời gian ngắn, khi mua xong thời gian đó, thân nhiệt tốt hơn, năng lượng cũng dần trở lại với người bệnh. Tuy nhiên, do bệnh có tính chất chu kỳ nên sang năm sẽ có nguy cơ tái phát cao nên những người đã từng gặp phải tuyệt đối không nên chủ quan.

Mặt khác, các triệu chứng của Trầm cảm theo mùa nếu không được kiểm soát ngay từ đầu, có thể biến nỗi buồn thành tuyệt vọng và những suy nghĩ và hành vi tiêu cực hơn. Người bệnh dần chán ghét bản thân, cảm thấy cuộc sống buồn bã, không còn thấy niềm vui, dần xa lánh mọi người và có ý định tự tử. Một số khác lại tìm đến các chất kích thích như rượu bia, ma túy để giảm bớt cảm giác cô đơn, khó chịu trong lòng.

Đặc biệt ở những người có tiền sử về các vấn đề tâm lý trước đó như bị trầm cảm hoặc chịu quá nhiều áp lực khi gặp yếu tố thời tiết sẽ dễ cảm thấy kiệt sức, thất vọng và chán nản.

Không chỉ vậy, bệnh trầm cảm dù ở mức độ nhẹ hay nặng, dù xuất hiện trong thời gian ngắn hay lâu dài cũng ảnh hưởng rất nhiều đến chất lượng cuộc sống, tinh thần và các mối quan hệ của người bệnh. Từ trầm cảm theo mùa hoàn toàn có thể dẫn đến trầm cảm kéo dài liên tục nếu không nhanh chóng có những biện pháp phù hợp để lấy lại tinh thần cho người bệnh.

Hướng dẫn điều trị trầm cảm theo mùa

Bắt đầu điều trị trầm cảm theo mùa càng sớm thì việc điều trị sẽ càng tốt. So với các dạng trầm cảm khác, Trầm cảm theo mùa thường có tiên lượng tốt, đặc biệt khi điều trị ở giai đoạn đầu, thời gian điều trị cũng có thể ngắn hơn tùy theo tình trạng bệnh.

Điều trị y tế

Đối với bệnh nhân trầm cảm theo mùa ở giai đoạn đầu, người bệnh có thể không cần dùng thuốc mà chỉ cần thay đổi lối sống. Tuy nhiên, để sớm loại bỏ các triệu chứng và hỗ trợ phục hồi năng lượng sớm cho người bệnh, bác sĩ có thể chỉ định một số loại thuốc sau:

•  Viên uống vitamin D nếu bị trầm cảm mùa đông để bổ sung lượng vitamin D cần thiết có trong ánh sáng mặt trời. Theo đó, các bác sĩ khuyến khích bệnh nhân trầm cảm theo mùa ở nhóm 1 nên bổ sung 600 IU vitamin D / ngày, còn những người ở nhóm 2 cần tăng lên 4000 IU vitamin D / ngày. Sử dụng vitamin D trong 3 tháng liên tục đúng liều lượng có thể giảm thiểu nguy cơ tái phát bệnh sau này.
• Thuốc an thần để cải thiện chất lượng giấc ngủ trong một số trường hợp cần thiết
• Bupropion thuộc dòng thuốc chống trầm cảm thế hệ mới bupropion (Wellbutrin XL)
• Các nhóm thuốc chống trầm cảm khác bao gồm paroxetine (Paxil), sertraline (Zoloft), fluoxetine (Prozac, Sarafem) ..
• Bổ sung Melatonin là một loại hormone tự nhiên có thể điều chỉnh tâm trạng
• Axit béo omega-3 cũng là một trong những hoạt chất giúp giảm các triệu chứng của bệnh trầm cảm mà bác sĩ có thể yêu cầu người bệnh bổ sung.

Ngoài ra, các bác sĩ có thể khuyến khích những người có tiền sử trầm cảm theo mùa nên dùng thuốc trước khi chuyển mùa để ngăn ngừa nguy cơ tái phát.

Tuy nhiên, liệu pháp ánh sáng là phương pháp điều trị chính cho chứng trầm cảm theo mùa. Theo đó, bác sĩ sẽ chỉ định người bệnh ngồi 2 chân trước thiết bị nhẹ khoảng 45 phút / lần / ngày. Trong quá trình thực hiện, bệnh nhân cần liên tục nhìn lướt qua thiết bị để tiếp nhận ánh sáng tốt nhất.

Thông thường liệu pháp ánh sáng được thực hiện vào buổi sáng, nhưng nếu thực hiện vào buổi tối có thể gây mất ngủ. Bác sĩ có thể khuyến khích bệnh nhân tiếp tục liệu pháp này cho đến mùa xuân, tùy thuộc vào tình trạng bệnh. Ngoài ra, người bệnh cũng cần thường xuyên tái khám, đặc biệt là trước thời điểm mua thuốc để có những biện pháp can thiệp phù hợp.

Tâm lý trị liệu

Bên cạnh liệu pháp ánh sáng, liệu pháp tâm lý cũng là một phương pháp được nhắm đến đối với bệnh nhân trầm cảm theo mùa vì mặc dù nguyên nhân gây bệnh liên quan đến các yếu tố sinh hóa, tâm trạng và hành vi nhưng nguyên nhân cơ bản lại không giống nhau. Nguyên nhân gây bệnh vẫn có thể liên quan đến yếu tố tâm lý từ sâu bên trong. Vì vậy, liệu pháp tâm lý sẽ loại bỏ hoàn toàn các yếu tố căn nguyên từ bên trong để mang lại sức khỏe tinh thần tốt nhất cho người bệnh, ngăn chặn nguy cơ bệnh quay trở lại vào các chu kỳ năm sau.

Theo đó, các nhà trị liệu sẽ sử dụng ngôn ngữ và hành vi để tác động sâu vào tâm trí, từ đó thay đổi dần nhận thức của người bệnh và hướng tới những giá trị tốt đẹp hơn. Bản thân người bệnh sẽ hiểu mình có những lo lắng không đáng có, biết cách giải tỏa cảm xúc, tiếp thêm năng lượng tích cực, nâng cao tinh thần cho mỗi người.

Tùy theo tình trạng bệnh và tiền sử bệnh mà bác sĩ sẽ thực hiện các phương pháp trị liệu phù hợp cho người bệnh như: liệu pháp hành vi, liệu pháp nhận thức hành vi, liệu pháp nhân văn. Các liệu pháp có thể được thực hiện duy trì trước khi chuyển mùa đối với những bệnh nhân đã mắc bệnh hạn chế nguy cơ tái phát.

Điều trị không dùng thuốc

Ngoài những giải pháp trên, người bệnh cũng cần tự chăm sóc tại nhà để nâng cao tinh thần mà không cần sử dụng thêm bất kỳ loại thuốc nào khác. Các biện pháp chăm sóc bệnh nhân trầm cảm theo mùa sẽ do các bác sĩ chỉ định để đảm bảo kết quả tốt nhất.

Một số biện pháp mà người bị Trầm cảm theo mùa nên áp dụng để cải thiện bệnh nhanh chóng hơn đó là:

• Tiếp xúc với ánh sáng hàng ngày. Tốt nhất nên tắm nắng trong khoảng thời gian từ 6-9h sáng đến sau 5h chiều. Thời điểm tắm nắng có thể linh hoạt thay đổi theo mùa, ví dụ mùa hè nên tắm nắng sớm hơn còn mùa đông nắng muộn thì có thể chậm hơn.
• Tăng cường tập thể dục hàng ngày, đặc biệt là vào buổi sáng
• Bổ sung các chất dinh dưỡng lành mạnh, đặc biệt là chất xơ, axit béo omega-3, carbs lành mạnh hoặc thực phẩm giàu vitamin D. Một số thực phẩm giàu chất dinh dưỡng này là ngũ cốc, chuối, rau bina và trái cây. quả óc chó, cá béo
• Đảm bảo uống đủ nước mỗi ngày, đặc biệt là vào mùa hè
• Không ở trong phòng không có ánh sáng mặt trời suốt cả ngày, mở cửa sổ để hấp thụ ánh sáng tự nhiên
• Chia sẻ những vấn đề khó khăn, tâm trạng mệt mỏi với mọi người xung quanh
• Tham gia các hoạt động xã hội phù hợp để nâng cao năng lượng tích cực hàng ngày
• Dù trời nắng hay lạnh, bạn nên ra ngoài ít nhất một lần mỗi ngày khi trời còn sáng

Trầm cảm theo mùa là tình trạng rất phổ biến, đặc biệt là ở những người tinh thần yếu, dễ bị cuốn theo cảm xúc xung quanh. Mỗi người nên thay đổi lối sống lành mạnh hơn, dậy sớm hơn để tận hưởng ánh nắng ban mai mỗi ngày, duy trì những thói quen tích cực hơn để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh Trầm cảm theo mùa cũng như các vấn đề về tâm lý và tinh thần khác.