Xung đột gia đình là vấn đề không thể tránh khỏi giữa các cặp vợ chồng hay giữa cha mẹ và con cái. Bất đồng có thể xảy ra vì nhiều lý do, nhưng chúng cần được giải quyết sớm để tránh hậu quả lâu dài. Cùng tìm hiểu những biểu hiện và các phương pháp điều trị tình trạng stress vì xung đột gia đình qua bài viết sau đây nhé.
Xung đột gia đình là gì
Xung đột gia đình là những mâu thuẫn, bất đồng, cãi vã xảy ra trong nội bộ gia đình, có thể bắt nguồn từ các cặp vợ chồng, giữa cha mẹ – con cái hoặc giữa con cái với nhau. Thực tế, mâu thuẫn là yếu tố khó tránh khỏi trong cuộc sống gia đình do nhiều nguyên nhân khác nhau.
Xung đột trong gia đình có tác động lớn hơn bất đồng trong các mối quan hệ khác. Vì vậy, giải pháp không thể áp dụng như các mối quan hệ thông thường (bạn bè, đồng nghiệp,…). Nếu không có sự thấu đáo trong ứng xử, mâu thuẫn gia đình sẽ ngày càng sâu sắc theo thời gian.
Ảnh hưởng đầu tiên của xung đột trong gia đình là làm sứt mẻ mối quan hệ giữa các thành viên, vợ chồng trở nên xa cách và con cái có xu hướng sống tách biệt, biệt lập với gia đình. Nếu tình hình không được cải thiện, không khí trong gia đình sẽ trở nên nặng nề, tù túng.
Biểu hiện của stresss vì xung đột gia đình
Xung đột gia đình sẽ dẫn đến stress – thần kinh căng thẳng. Biểu hiện của tình trạng này sẽ tùy thuộc vào nguyên nhân và mức độ của xung đột, đồng thời tùy thuộc vào tính cách và kinh nghiệm sống của mỗi người.
Nhưng nhìn chung, stress vì xung đột gia đình sẽ có những biểu hiện sau:
- Tiêu cực dai dẳng, tâm trạng nặng nề.
- Cảm giác mệt mỏi, tù túng khi trở về nhà.
- Các thành viên trong gia đình ít nói chuyện và có thể “chiến tranh lạnh” với nhau.
- Khó kiềm chế cảm xúc và dễ nổi nóng, cáu gắt trước mọi việc không quá nghiêm trọng.
- Cha mẹ xung đột có thể “trút giận” lên con cái bằng cách la mắng, chỉ trích, đổ lỗi và thậm chí là đòn roi.
- Những đứa trẻ có mâu thuẫn với cha mẹ sẽ nảy sinh tâm lý thù địch vì chúng cảm thấy ngột ngạt và bị đè nén quá mức. Xung đột với gia đình cũng khiến trẻ cảm thấy cô đơn và khó chia sẻ với cha mẹ những vấn đề gặp phải trong cuộc sống.
Về lâu dài, các thành viên trong gia đình sẽ dần xa cách và ít chia sẻ với nhau hơn. Đối với các cặp vợ chồng, đây là dấu hiệu đầu tiên của sự tan vỡ vì “chìa khóa” của cuộc sống hôn nhân là sự cam kết và thấu hiểu.
Xung đột giữa con cái và cha mẹ sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến tâm lý của trẻ. Thậm chí, trẻ có thể gặp nhiều tình huống không mong muốn vì không chia sẻ với cha mẹ những vấn đề mà trẻ đang gặp phải.
Nguyên nhân gây ra tình trạng stress vì xung đột gia đình
Xung đột gia đình có thể nảy sinh do bất kỳ vấn đề nào trong cuộc sống – ngay cả những điều vặt vãnh nhất. Thực tế, mỗi gia đình đều có những vấn đề riêng, nhưng nếu được xử lý đúng cách thì những mâu thuẫn, bất đồng trong gia đình sẽ giảm đi đáng kể. Ngược lại, đổ lỗi và chỉ trích nhau sẽ không mang lại kết quả tốt.
Dưới đây là một số nguyên nhân dẫn đến mâu thuẫn gia đình được các chuyên gia chỉ ra:
Ngoại tình
Ngoại tình là nguyên nhân dẫn đến mâu thuẫn gia đình – dù đó là ngoại tình về tư tưởng hay ngoại tình có yếu tố tình dục. Không giống như những mối quan hệ khác, cuộc sống vợ chồng đòi hỏi sự chung thủy và thấu hiểu. Việc 1 trong 2 người có tình cảm với người thứ 3 sẽ kéo theo nhiều hệ lụy và hậu quả đầu tiên là mâu thuẫn gia đình.
Những mâu thuẫn gia đình do ngoại tình gây ra thường gay gắt và nghiêm trọng hơn các vấn đề khác. Vì không chung thủy được coi là “bản án tử hình” cho cuộc sống vợ chồng. Tuy nhiên, nhiều cặp vợ chồng vẫn quyết định duy trì mối quan hệ để con cái không bị tổn thương và lớn lên trong tình yêu thương của cả cha lẫn mẹ. Tuy nhiên, mâu thuẫn vẫn hiện hữu trong mối quan hệ của các cặp vợ chồng và kết quả là không khí gia đình rất nặng nề, mệt mỏi.
Sự bất đồng về quan điểm
Suy nghĩ của các cặp đôi đôi khi có nhiều điểm khác biệt do tính cách và kinh nghiệm sống. Nhiều cặp đôi nhận ra sự khác biệt sâu sắc khi bước vào cuộc sống vợ chồng. Sự khác biệt này khiến cả hai “vỡ mộng” và phải đối mặt với thực tế. Đây là nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến xung đột trong gia đình.
Ngoài ra, sự bất đồng giữa cha mẹ và con cái cũng là một nguyên nhân dẫn đến xung đột. Thực tế, quan điểm sống là một vấn đề rất khó thay đổi. Nếu tôn trọng quan điểm của nhau và tìm cách dung hòa thì giữa các cặp vợ chồng và giữa cha mẹ – con cái sẽ tránh được những xung đột. Ngược lại, ép buộc người khác thay đổi ý kiến là nguồn gốc của mọi bất đồng.
Trong quan niệm của người Việt, con cái phải nghe lời cha mẹ, làm trái ý kiến được coi là không hiếu thuận, không hiếu nghĩa. Chính quan niệm cổ hủ này đã khiến khoảng cách giữa cha mẹ và con cái ngày càng xa. Hơn nữa, cách giáo dục có phần cứng nhắc sẽ khiến trẻ cảm thấy ngột ngạt, bí bách khi trở về nhà.
Thiếu trách nhiệm
Trong cuộc sống gia đình, mỗi cá nhân có trách nhiệm với những người còn lại trong gia đình. Nếu một trong các thành viên không có tinh thần trách nhiệm thì sớm muộn gì gia đình cũng xảy ra mâu thuẫn. Thông thường, người chồng thiếu trách nhiệm trong việc chăm sóc con cái và phó mặc việc nhà cho người phụ nữ. Tình trạng này bắt nguồn từ quan niệm nữ công gia chánh của người Việt xưa.
Tuy nhiên, phụ nữ hiện đại đã không còn giới hạn trong việc bếp núc và đã đảm nhận những vị trí nhất định trong xã hội. Vì vậy, sau 8 tiếng làm việc ở công ty, vợ chồng phải san sẻ việc nhà. Nếu đặt trách nhiệm lên người vợ, cả hai sẽ nảy sinh mâu thuẫn, xung đột và có thể đi đến quyết định ly hôn, ly thân nếu người chồng không thay đổi.
Thiếu tôn trọng lẫn nhau
Sự tôn trọng là điều cần thiết để duy trì một mối quan hệ. Trong gia đình, vợ chồng cần tôn trọng nhau và cũng phải tôn trọng con cái. Thực tế, nhiều người coi thường vợ vì chỉ loanh quanh làm việc nhà mà không có sự đóng góp tài chính nào.
Bên cạnh đó, cha mẹ cũng ít khi dành sự tôn trọng cho con cái vì cho rằng các con còn nhỏ nên phải nghe theo mọi quyết định của cha mẹ.
Thiếu tôn trọng nhau là căn nguyên của nhiều vấn đề trong cuộc sống gia đình. Ban đầu, các thành viên sẽ nảy sinh mâu thuẫn và xung đột.
Nếu không tìm ra giải pháp, mối bất đồng sẽ ngày càng sâu sắc và dẫn đến việc các thành viên trong gia đình sống xa cách, tách biệt và hầu như không chia sẻ được vấn đề gì với nhau. Trong trường hợp các cặp vợ chồng nảy sinh mâu thuẫn, cả hai có thể đi đến quyết định ly thân hoặc ly hôn.
Một số lý do khác
Xung đột trong gia đình cũng có thể xảy ra do các nguyên nhân khác như:
- Ghen tuông thái quá
- Lối sống ích kỷ, thiếu hiểu biết và cảm thông
- Người bạn đời lười biếng
- Cách giáo dục có phần khắc nghiệt của cha mẹ
- Không bao giờ nghe
- Kiểm soát quá mức đối với con cái hoặc vợ / chồng
- Kỳ vọng quá cao đối với vợ / chồng hoặc con cái
Cách giải quyết xung đột gia đình để giảm căng thẳng
Xung đột là điều không thể tránh khỏi trong cuộc sống gia đình. Tuy nhiên, điều quan trọng là mỗi người phải biết cách hòa giải và giải quyết mâu thuẫn càng sớm càng tốt. Nếu để lâu, mối bất hòa sẽ trở nên sâu sắc và ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống tinh thần của các thành viên.
Dưới đây là một số phương pháp giải quyết xung đột mà bạn có thể sử dụng để cải thiện mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình:
Nói chuyện thẳng thắn
Khi mâu thuẫn nảy sinh, bạn nên nhìn nhận và đánh giá một cách khách quan vấn đề. Sau đó, hãy thảo luận thẳng thắn với đối tác hoặc con cái của bạn để giải quyết mâu thuẫn. Điều cần thiết nhất cho các cuộc tranh luận là đối thoại mang tính xây dựng hơn là giễu cợt và trách móc.
Xung đột gia đình thường do cả hai bên. Vì vậy, bạn nên thừa nhận sai lầm của mình và thẳng thắn thừa nhận. Đồng thời cũng chỉ rõ lỗi từ phía đối phương để cả hai cùng thay đổi theo hướng tích cực hơn.
Trò chuyện mang tính xây dựng sẽ giúp giải quyết triệt để những mâu thuẫn và xung đột. Tuy nhiên, để tránh những lời lẽ không hay, bạn nên suy nghĩ kỹ và giữ cho mình bình tĩnh trong các cuộc trò chuyện.
Đối với trẻ, cha mẹ nên nói chuyện với thái độ mềm mỏng để trẻ nhận thấy gia đình không áp đặt, kiểm soát trẻ quá mức. Nếu trẻ có lỗi, hãy nghiêm khắc yêu cầu trẻ sửa và đưa ra hình phạt thích đáng thay vì la mắng, đánh đòn.
Học cách thấu hiểu và chia sẻ
Thông thường, những mâu thuẫn trong gia đình bắt nguồn từ những bất đồng. Như đã nói, quan điểm sống là yếu tố cá nhân nên việc ép người khác thay đổi sẽ dẫn đến tranh cãi, mâu thuẫn. Vì vậy, hãy học cách hiểu và đặt mình vào vị trí của người kia.
Mỗi người sẽ có một cách cảm nhận khác nhau về những điều xảy ra trong cuộc sống. Nhờ thấu hiểu được tâm tư tình cảm của các thành viên khác, cuộc sống gia đình sẽ trở nên hòa thuận và hạnh phúc hơn. Bên cạnh đó, sự thấu hiểu còn giúp các cặp vợ chồng trở nên gắn kết và giúp rút ngắn khoảng cách giữa cha mẹ – con cái.
Đôi khi trẻ sẽ có những quan niệm sai lầm và suy nghĩ sai lầm. Tuy nhiên, thay vì mắng mỏ, chỉ trích và ép trẻ thay đổi, cha mẹ cần hiểu rằng con mình đang trong quá trình trưởng thành nên sẽ không có những hiểu biết như người lớn.
Để trẻ điều chỉnh tư duy, cha mẹ nên dành nhiều thời gian trò chuyện cùng con, lắng nghe và chia sẻ với con những vướng mắc trong cuộc sống.
Các chuyên gia tâm lý cho rằng, nếu các thành viên trong gia đình đều hiểu và biết chia sẻ thì mọi mâu thuẫn sẽ được giải quyết. Vì vậy, bạn nên học cách thấu hiểu vợ / chồng và con cái thay vì chỉ biết chỉ trích và đổ lỗi cho nhau.
Thay đổi suy nghĩ của bạn
Nếu không thể thay đổi suy nghĩ của người khác, bạn nên thay đổi chính mình để giữ hòa khí trong gia đình. Với những người thân yêu, bạn không nhất thiết phải phân biệt đúng sai vì những vấn đề không đáng có. Sau khi xảy ra mâu thuẫn, xung đột, bạn nên nhìn lại mình và suy nghĩ mọi việc theo hướng tích cực hơn.
Trên thực tế, không ai trong chúng ta là hoàn hảo. Tuy nhiên, nếu bạn thay đổi bản thân từng ngày, bạn sẽ trở thành một phiên bản tốt hơn của chính mình. Nhờ đó, cuộc sống gia đình cũng sẽ thay đổi theo chiều hướng tốt thay vì luôn phải đối mặt với sự nặng nề, tù túng.
Thay đổi suy nghĩ là điều cần thiết khi có mâu thuẫn, xung đột trong gia đình. Bên cạnh suy nghĩ theo hướng tích cực hơn, bạn cũng nên nghĩ đến việc chấm dứt mối quan hệ nếu người kia vô trách nhiệm, ngoại tình, không tôn trọng gia đình, v.v.
Đối với nhiều người, ly hôn là dấu chấm hết. Tuy nhiên, kết thúc một mối quan hệ không tệ như bạn nghĩ. Vì bạn có thể thoát ra khỏi cuộc hôn nhân nặng nề và đón nhận nhiều cơ hội khác trong cuộc sống. Ngược lại, nhẫn nhịn trong trường hợp này sẽ khiến bạn bị căng thẳng dai dẳng và sẽ phải đối mặt với những cảm xúc tiêu cực dai dẳng.
Kiểm soát cảm xúc của bạn
Kiềm chế cảm xúc là một trong những cách giúp giải quyết những mâu thuẫn trong gia đình. Khi mâu thuẫn nảy sinh, việc nảy sinh những cảm xúc tiêu cực là điều dễ hiểu. Những cảm xúc quá lớn này sẽ chi phối lời nói và hành vi nên đôi khi các thành viên trong gia đình sẽ có những lời nói làm tổn thương nhau.
Những xung đột sâu sắc rất khó giải quyết – đặc biệt là với những người nhạy cảm và có lòng tự trọng cao. Để mọi chuyện không đi quá xa, bạn nên học cách kiềm chế cảm xúc tiêu cực khi xảy ra mâu thuẫn, xung đột trong gia đình. Ngoài ra, quản lý cảm xúc cũng sẽ giúp trẻ học được thói quen kiên nhẫn và quản lý tốt những cảm xúc tiêu cực của chính mình.
Nhờ chuyên gia tâm lý giúp đỡ
Trên thực tế, một số mâu thuẫn gia đình trở nên sâu sắc và khó giải quyết. Tình huống này thường do tính cách của các thành viên quá cứng nhắc hoặc do thiếu kỹ năng và kinh nghiệm giải quyết xung đột. Trong trường hợp cần thiết, nên tìm đến sự trợ giúp của các chuyên gia tâm lý để lắng nghe, giải tỏa cảm xúc và đưa ra những lời khuyên hữu ích.
Khi xảy ra xung đột, chúng ta rất khó giữ được bình tĩnh cũng như cái nhìn khách quan về tình hình. Kết quả là mối bất hòa sẽ ngày càng sâu sắc. Khi tư vấn tâm lý, các chuyên gia sẽ giúp bạn điều chỉnh suy nghĩ và có cái nhìn đúng đắn về vấn đề cả gia đình đang gặp phải. Ngoài ra, chuyên gia tâm lý cũng sẽ giúp bạn trang bị kỹ năng giao tiếp, xử lý tình huống và giải tỏa căng thẳng để giảm thiểu những phiền toái trong cuộc sống.
Xung đột gia đình có thể dẫn đến căng thẳng và nhiều vấn đề khác trong cuộc sống. Hy vọng qua những chia sẻ trong bài viết, bạn đọc đã biết được cách giải quyết mâu thuẫn, gắn kết tình cảm các thành viên trong gia đình. Nếu mâu thuẫn vẫn lặp lại, hãy xem xét việc chấm dứt mối quan hệ với người vô trách nhiệm và không chung thủy.
